ਪੰਨਾ:ਕੋਇਲ ਕੂ.pdf/27

ਤੇ ਕਥਨੀ ਦੀ ਹੈ । ਅਲੰਕਾਰ ਤਿੰਨਾਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ (੧) ਬਥਦੁਲੰਕਾਰ (੨) ਅਰਥਾਲੰਕਾਰ (੩) ਉਭਲੰਕਾਰ । ਸ਼ਬਦਲੰਕਾਰ | . ਲਫਜ਼ਾਂ ਦੀ ਤਰਤੀਬ ਦੇ ਨਾਲ “ਨਜ਼ ਮ’’ ਛੰਦ ਵਿਚ * ਸੰਦ ਰਤਈ ਤੇ ਰਸ ਪਾ ਦੇਨਾ ਨੇ ਸੋਚ ਦੇ ਨਾਲੋਂ ਨਾਲ ਪਦਾਂ ਤੇ ਲਫਜ਼ਾਂ ਦੀ ਤਰਤੀਬ ਬੜ ਸਦਕਾ ਲੋੜੀਦੀ ਹੈ, ਕ ਵੀ ਦੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲੀ ਹੋਈ - ਤਰਤੀਬ (ਮਲਾਉ) ਜੇ ਅਸੀਂ ਹਲਾ ਜਲਾ ਦੇਈਏ ਤਾਂ ਉਹ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ। ਜੇ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਵੱਡੇ ਕਵੀ ਦਾ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੱਖਰ ਅੱਗੇ ਪਿੱਛੇ ਕਰ ਦੇਓ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਸੁਆਦ ਸਾਰਾ ਮਜ਼ਾ ਮਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜੀਕਨ ਅਗੇ ਲਿਖੇ ਬਚਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਪਦ ਵੱਧ ਘੱਟ ਕਰ ਵੇਖੋ ਸਾਰਾ ਰਸ ਚਲਾ ਜਾਸੀ :-- | ਰੰਗ ਬਰੰਗੀ ਸੁਲ ਇਥੇ ਜੇ ਚੰਬੜ ਜਾਂਦੇ ਜੇਹਨੂੰ ॥ ਏਥੇ ਦੇ ਦੁਖ ਨਾਲ ਜਾਂਦੇ ਅਗਲੇ ਸੌਂਪਾਂ ਕੇਹਨੂੰ ॥ ਫੇਰ:-ਫਚੀਦਾ, ਗਲੀਏ ਚਿਕੜ ਦੂਰ ਘਰ ਨਾਲ fਪਿਆਰੇ ਨੇਹੁ ॥ ਚਲਾ ਤ ਭਿਜੈ ਕੰਬਲੀ ਰਹਾਂ ਤ ਤੁਟੈ ਨੇਹੁ ॥ ਅਥਵ-ਜੋ ਸਰ ਸਾਂਈ ਨਾ ਨਿਵੈ ਸੋ ਸਿਰ ਦੀਜੈ ਡਾਰ }} ਨਾਨਕ ਜਿਸੁ ਪਿੰਜਰ ਮੈ ਬਿਰਹਾ ਨਹੀ ਸੋ ਪਿੰਜਰ ਲੈ ਜਾਰ ? ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਪਦ ਵਟਾਓ ਜਾਂ ਤਰਤੀਬ ਬਦਲੋ ਤਾਂ ਕਵੀ ਦੀ ਮੇਹਨਤ ਸਾਰੀ ਅਜਾਂਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਜੀਕਨ ਇਕ ਮਾਲੀ ਸੋਹਣੇ ੨ ਫਲਾਂ ਨੂੰ ਕਾਰੀਗਰੀ ਨਾਲ ਸਜਾ, ਥਾਓਂ ਥਾਈਂ ਰਖ ਗੁਲਦਸਤਾ ਜਾਂ ਹਾਰ ਬਨਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਭਨਾਂ ਦੇ ਜੀ ਨੂੰ ਸੁਖਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਦਾ ਇਕ ਫੁੱਲ ਵੀ ਬਦਲ ਦੇਓ ਜਾਂ ਵਦਾ ਦਿਓ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਰਸ ਨਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੀਕਨ ਇਕ ਮੁਸੱਵਰ (ਮੂਰਤ ਬਨਾਨ ਵਾਲਾ) ਅਪਨੀ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਵੰਨ ਸਵੰਨੇ ਰੰਗ -੨੫--