ਉਹ ਲੈਰੀ ਜਿਹੀ ਉਮਰੇ ਹੀ ਇਸ ਲੋਕ-ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ
ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ਉਤੇ ਲੈ ਆਇਆ।
ਅਗਲੇਰੇ ਸਾਲ ਮਹਿਤਾਬ ਸਿੰਘ ਜੌਲੀ ਨੇ ਉਸ ਦਾ
'ਗਾਉਂਦਾ ਪੰਜਾਬ' ਛਾਪਿਆ,
ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚਲੇ ਅਨੂਪਮ ਲੋਕ-ਕਾਵਿ ਦੇ
1011 ਮਲਵਈ ‘ਟੱਪੇ' ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।
ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਡਾ. ਮੁਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ ਤੇ ਸਤਿਆਰਥੀ ਦੀ
ਪੁਸਤਕ 'ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ-ਗੀਤ’ ਤੋਂ
ਇੱਕ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਛਪ ਗਈ ਤੇ ਅਸਲੋਂ ਮੌਲਿਕ ਯਤਨ ਸੀ।
ਸੰਸਾਰ ਕਾਵਿ ਵਿੱਚ ਛੋਟੀ ਅਨੂਪਮ ਤੇ ਸੰਪੂਰਨ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਪੰਜ ਰੂਪ ਹਨ:
ਗ਼ਜ਼ਲ ਦਾ ਸ਼ਿਅਰ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦਾ 'ਕਪਲਟ'
ਪਿੰਗਲ ਦਾ ਦੋਹਰਾ-ਸੋਰਠਾ ਮਾਲਵੇ ਦੇ ‘ਟੱਪੇ'
ਅਤੇ ਜਾਪਾਨੀ 'ਹਾਇਕੂ' ਕਵਿਤਾ,
ਇਹ ਮਲਵਈ ਟੱਪੇ ਆਪਣੀ ਕਾਵਿ ਸਮਗਰੀ ਦੀ ਅਨੂਪਮਤਾ ਕਾਰਨ
ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਦੀ ਉੱਤਮ ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਵਿ-ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹਨ।
ਸੁਖਦੇਵ ਨੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਲਵਈ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ
'ਫੁੱਲ ਪਤਾਸਿਆਂ' ਦਾ ਛਿੱਕੂ ਪਰੋਸਿਆ ਹੈ।
'ਪੇਕੇ ਘਰ’ ਦੀ ਲਾਜਵੰਤੀ ਮੁਹੱਬਤ ਤੇ ਸਿੱਕ ਦਰਸਾਈ ਹੈ
ਤੇ ‘ਸੁਹਰੇ ਘਰ’ ਦੇ ਵਸੇਬੇ ਦੀ ਮਖਿਆਲੀ ਮੁਹੱਬਤ,
ਕੰਡਿਆਰੀਆਂ ਤੇ ਖਲਜਗਣ ਉਜਿਆਰੇ ਹਨ।
ਇਹਨਾਂ ਟੱਪਿਆਂ ਵਿੱਚ ਖਟ-ਮਿੱਠੇ ਮਿਹਣੇ ਹਨ,
ਚੋਭਾਂ ਤੇ ਛੇੜ-ਖ਼ਾਨੀਆਂ ਹਨ:
‘ਤੇਰੇ ਨਾਲੋਂ ਮਿਤੱਰ ਚੰਗੇ, ਨੈਣਾਂ ਦੇਵੀ ਤੋਂ ਲਿਆਏ ਕੁੜਤੀ।'
‘ਬੱਕਰੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਗਰਮੀ, ਵੇ ਤੂੰ ਛੱਡ ਗੁਜਰੀ ਦੀ ਯਾਰੀ।'
'ਮੇਰੀ ਬੱਕਰੀ ਚਾਰ ਲਿਆ ਦਿਉਰਾ, ਮੈਂ ਨਾ ਤੇਰਾ ਹੱਕ ਰੱਖਦੀ।'
‘ਸੰਤੀ ਸੱਪ ਬਣ ਗਈ, ਪਾ ਕੇ ਰੇਬ ਪਜਾਮੀ।'
'ਮੁੰਡਾ ਛੱਡ ਗਿਆ ਗਲੀ ਦਾ ਖਹਿੜਾ, ਪੰਜਾਂ ਦੇ ਤਵੀਤ ਬਦਲੇ।'
-ਤਿੰਨ ਪੱਤ ਮਛਲੀ ਦੇ, ਜੱਟ ਚੱਬ ਗਿਆ ਸ਼ਰਾਬੀ ਹੋ ਕੇ।
-ਤੇਰੀ ਧੌਣ ਤੇ ਲਟਕਦਾ ਆਵਾਂ, ਲੋਗੜੀ ਦਾ ਫੁੱਲ ਬਣਕੇ।
-ਬਾਜ਼ੂਬੰਦ ਵੇ ਬਿਸ਼ਰਮੀ ਗਹਿਣਾ, ਜੱਫੀ ਪਾਇਆਂ ਛਣਕ ਪਵੇ।
-ਲੋਂਗ ਤੇਰੀਆਂ ਮੁੱਛਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਰੁਲਿਆ, ਟੋਲ ਕੇ ਫੜਾ ਦੇ ਮਿੱਤਰਾ।
-ਰੂਪ ਕੰਵਾਰੀ ਦਾ, ਖੰਡ-ਮਿਸ਼ਰੀ ਦੀਆਂ ਡਲ਼ੀਆਂ।
-ਗੋਰਾ ਰੰਗ ਟਿੱਬਿਆਂ ਦਾ ਰੇਤਾ, ਨ੍ਹੇਰੀ ਆਈ ਉਡ ਜੂ ਗਾ।
15
