ਪੰਨਾ:ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਲਹਿਰ.pdf/192

ਵਿਕੀਸਰੋਤ ਤੋਂ
ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦੀ ਪਰੂਫ਼ਰੀਡਿੰਗ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ

________________

ਬੰਨ ਕੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਨਿਤਰਨ । ਗਦਰੀ ਇਨਕਲਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਰੀਪੋਟ ਵਿਚ ਇਹ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਜੋ ਸਾਜ਼ਸ਼ੀ ਲਾਹੌਰ ਫੜੇ ਗਏ ਹਨ, ਆਪਣੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਉਤੇ ਪੁਜਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲੋਂ ਜੋ ਕੀਮਤ ਅਦਾ ਕਰਨੀ (“ਓਹ ਬਹੁਤੇ ਅਨਾੜੀ ਸਿਖ ਕਿਸਾਨ ਹਨ, ਜਿਨਾਂ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਪੈਣੀ ਸੀ, ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਬਾਰੇ ਭੁਲੇਖਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। “ਗਦਰ” ਵਿਚ ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਦੇ ਅਸੂਲਾਂ ਨੂੰ ਬੇਢੱਬੀ ਹਾਲਤ ਅਖਬਾਰ ਵਿਚ ਸਾਫ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ, “ਲੋੜ ਹੈ, ਹਿੰਦ ਵਿਚ ਗੁਹਿਣ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ*। ਵਿਚ ਗਦਰ ਭੜਕਾਉਣ ਲਈ ਬਹਾਦਰ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀ | ਇਹ ਠੀਕ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਹਿੰਦ ਨੂੰ ਆਏ ਗਦਰੀ ਤਨਖਾਹ-ਮੌਤ; ਇਨਾਮ-ਸ਼ਹੀਦੀ; ਪੈਨਸ਼ਨ-ਆਜ਼ਾਦੀ ਲੜਾਈ ਰਾਜਨੀਤਕ ਵਿਲਾਸਫੀ ਦੀਆਂ ਬਰੀਕੀਆਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ ਦਾ ਮੈਦਾਨ-ਹਿੰਦ*” । ਗਦਰੀ ਮੁਹਿੰਮ ਉਤੇ ਹਿੰਦ ਨੂੰ ਜਾਣ ਸਮੇਂ ਹੋਣਗੇ; ਪਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰੀ’ ਦੀ ਸਪਿਰਟ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀਆਂ ਆਪਣੇ ਹੱਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਲਹੂ ਵਹਾ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਧੁਨ ਉਨਾਂ ਦੀ ਰਗ ਰਗ ਵਿਚ ਸਮਾਈ ਦੇਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਸੀ; ਅਤੇ ਜਦ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਨਾਂ ਹਿੰਦ ਵਿਚੋਂ ਬਦੇਸ਼ੀ ਰਾਜ ਪਟ ਦੇਣ ਦੀਆਂ ਨਵਾਬ ਖਾਨ ਨੇ ਇਹ ਉਜ਼ਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਦੇਸ ਜਾਣ ਵਾਸਤੇ ਉਸ ਸੁਗੰਧਾਂ ਖਾਧੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਪੁੱਣ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਪਾਸ ਪੈਸਾ ਜਾਂ ਸਾਮਾਨ ਨਹੀਂ, ਤਦ ਉਸ ਨੂੰ ਜਵਾਬ ਸਨ ਕਿ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲੇ ਲੈਣ ਤਕ ਆਪਣੇ ਸੰਬੰਧੀਆਂ ਅਤੇ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਕਿ “ਜਦ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਣਗੇ। ਸ੍ਰੀ ਸਾਨਿਯਾਲ ਗਦਰੀ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਮਾਇਆ ਦੀ ਕੀ ਲੋੜ ਹੈ । ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਇਕ ਇਨਕਲਾਬੀਆਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ, “ਇਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਕੋਈ ਪਤੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੁਪੱਤਨੀ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ ਕਿ “......ਥੋੜੀ ਦੇਰ ਤਕ ਥੋੜੇ ਚਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਜੋਸ਼ ਵਿਚ ਭੜਕ ਕੇ ਸਭ ਕੁਝ ਛੱਡਕੇ ਇਕ ਵੱਡਾ ਗਦਰ ਹੋਵੇਗਾ। ਤਲਵਾਰ ਅਤੇ ਬੰਦੂਕ ਸਾਡੇ ਹੱਥ ਇਸ ਗਦਰ ਧਰਮ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਕਿੰਤੂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਅਗੇ ਵੱਧਦੇ ਹੋਏ ਅਸੀਂ ਮਰਾਂ ਅਤੇ ਮਾਰਾਂਗੇ । ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਸਚ ਮੁਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਚੰਡ ਲਾਟ ਜਗ ਰਹੀ ਸੀ । ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਪੁਤੁ ਹਾਂ । ਜੇ ਜੀਉਂਦੇ ਰਹੇ ਤਾਂ ਇਸ ਤਰਾਂ ਜੋ ਸਿਖ ਦੇਸ ਵਿਚ ਪਰਤ ਆਏ ਸਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਮਿਲਾਂਗੇ। ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਇਕ ਸਿੱਖ ਨੇ ਕੈਲੇਫੋਰਨੀਆਂ ਤੋਂ ਨੁਸ਼ੈਹਰੇ ਬਹੁਤਿਆਂ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਗਲ ਬਾਤ ਹੋਈ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਮਲੂਮ (ਸਰਹੱਦੀ ਸੂਬੇ) ਇਕ ਫੌਜੀ ਸਿਪਾਹੀ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ ਕਿ “ਅਮਰੀਕਾ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਹ ਸਚ ਮੁਚ ਪਾਣੀ ਦੇ ਹਰ ਪਰਦੇ ਵਿਚ, ਦਿਲ ਦੇ ਹਰ ਪਹਿਲੂ ਵਿਚ, ਪ੍ਰਾਧੀਨਤਾ ਦੀ ਜਲਨ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੀ ਮਰਨ ਮਾਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਸਨ*** ਜੇਨਰਲ ਮੈਕਮੁਨ ਹਨ । ਗਦਰੀ ਇਨਕਲਾਬੀਆਂ ਨੇ ਹਿੰਦ ਪੁਜਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲੋਂ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿਖਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹੀ “ਗਦਰ ਲਹਿਰ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਕਿ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਅਜੀਬ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੇਹੱਦ ਜੋਸ਼ ਵਿਚ ਰੰਗੇ ਹੋਏ ਜਨੂਨੀ ਆਏ। ਜਿਹੜਾ ਮੈਂਬਰ ਆਪਣੀ ਡੀਊਟੀ ਕਰਨ ਵਿਚ ਫੇਲ ਹੋ ਜਾਵੇ, ("......from whose ranks tou come the ਉਸ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੇ ਘਾਟ ਉਤਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਏ, ਅਤੇ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ strangoly infatuated fanatics of the Ghadr ਦੇ ਸਭ ਚੀਦਾ ਵਰਕਰਾਂ ਤੇ ਉਹਦੇਦਾਰਾਂ ਨੇ ਗਦਰੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦੇ movement’’......); ਅਤੇ ਇਨਾਂ ਨੂੰ ਵਬਾ ਦੇ ਬੜੇ ਜ਼ੋਰ ਮੂਹਰੇ ਲੱਗਕੇ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰੀਆਂ। ਵਾਲੇ ਜਿਰਮ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਚਿਮੜ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਹੜੀ ਇਹ ਦੇਸ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਜਿਸ ਦਲੇਰੀ ਨਾਲ ਗਦਰੀ ਇਨਕ ਇਕ ਨਵੇਂ ਸਮਾਜਕ ਚੁਗਿਰਦੇ ਵਿਚ ਫੈਲਾਉਣ ਆਏ ਸਨ ਲਾਬੀਆਂ ਨੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੁਲਸ ਅਫਸਰਾਂ ("......they were smitten with a virus of ਆਪਣੀ ਲਿਖਤ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ, “ਸੁਚਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ vigorous vitality and enemity to let loose in a new milieu.f')। ਪਿੰਗਲੇ ਨੇ ਫਾਂਸੀ ਲਗਣ ਸਮੇਂ ਹੋਰ ਜਿਸ ਨਿਝੱਕ ਦਲੇਰੀ ਨਾਲ ਫੌਜੀਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਅਖੀਰਲੀ ਅਰਦਾਸ ਮੁਲਕ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਕੀਤੀ*, ਅਤੇ ਕਰਦੇ ਰਹੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਦੰਦ ਜੁੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ The ਸ੍ਰੀ ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ (ਜਿਨਾਂ ਹਥੋਂ ਅਨਾਰਕਲੀ ਵਿਚ ਪੁਲਸੀਆ audacity with wbich Suoba Singh and others went about this work of seduction is astound. ਮਰਿਆ ਸੀ) ਨੇ ਫਾਂਸੀ ਲਗਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲੋਂ “ਗਦਰ ਦੀ ਗੂੰਜ' inst’ | ਐਮ. ਐਸ. ਲੇਹ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਗਦਰੀਆਂ ਨੇ ਵਿਚੋਂ ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਪੜੀ, ਵੇਲਾ ਆਣ ਪੁਜਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਉੱੜੀ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਛਾਉਣੀਆਂ ਵਿਚ ਜਾਗਦੇ ਓ, ਸੁਤੇ ਘੂਕ ਹਿੰਦੂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵੀਰੋ । ਸ਼੍ਰੀ ਕਰਤਾਰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਨਿਝੱਕ ਹੋਕੇ (In the most bare faced ਸਿੰਘ ਦੇ ਘੇ ਮਨ ਦੀ ਤਹਿ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਦੀ ਲਗਨ manner) ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਰੌਲਟ ਰੀਪੋਟ ਵਿਚ ਇਨਕਲਾਬੀ ਇਤਨੀ ਧੱਸ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਸਵੇਰੇ ਉਠ ਦੇ ਸਾਰੇ ਆਪ ਮੁਹਾਰੇ ਲਹਿਰਾਂ ਦਾ ਤੱਤ ਕੱਢਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਦਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਪਹਿਲੇ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਨਿਕਲਦੇ ‘ਮਾਰੋ ਵਰੰਗੀ ਨੂੰ8। ਇਨਕਲਾਬੀ ਇਨਕਲਾਬ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਤੁਲੇ ਹੋਏ ਸਨ “ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਲਹਿਰ’ ਦਾ ਅਸਲਾ ਹੀ ਐਸਾ ਸੀ ਕਿ ("......the return of emigrants from America ਇਸ ਵਿਚ ਉਹ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਸਕਦੇ ਸਨ ਜੋ ਸਿਰਾਂ ਉਤੇ ਖਵਣ

  • Mandlay Case, Judgemont, p. 263 *Rowlatt Report, p. 155.

+First Case, Preparing for the migration, First Case, the beginning of the Conspiracy and war, pp. 6-9; un-American First Case, The objects of going to India, Activities, p. 240. Ibid, p. 5; First Case, The Objects of p. 4; Mandlay Case, Evidence, p. 44. Going to India, p. 3. Isemonger and Slattery, p. 20. *ਬੰਦੀ ਜੀਵਨ, ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ, ਪੰਨਾ ੨੩. Isemonger and Slattery, p. 21. tMacmunn, pp. 74 and 104. tibid, p. 69. Bhai Parmanand, p. 98. Isemonger and Slattery, p. 105. 8 First Case, Individual Case of Kartar The Punjab and the war, M. S. Leigh. Singh, p. 4. ૧૫૮ p. 1. P. 19. Digitized by Panjab Digital Library www.pinjabdigilib.org