ਅਤੇ ਭੁਗੋਲ ਵਲ ਉਕਾ ਹੀ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦੇਂਦੀ, ਉਹ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਪੁਛਦਾ, “ਪਾਨੀਪਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਲੜਾਈ ਦਾ ਹਾਲ ਸੁਣਾਓ।" ਤਾਂ ਕੋਈ ਹਥ ਵੀ ਉਚਾ ਨਾ ਹੁੰਦਾ। ਅਖੀਰ ਕੁਝ ਦੇਰ ਚੁਪ ਚਾਪ ਬੈਠ ਕੇ ਸੋਚਣ ਪਿਛੋਂ ਫਿਰ ਆਪ ਹੀ ਸੁਣਾਉਣਾ ਅਰੰਭਦਾ।
ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਨਤੀਜਾ ਭੈੜਾ ਹੋਣ ਦਾ ਇਨਾ ਡਰ ਨਹੀਂ, ਜਿਨਾ ਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਭਵਿਖਤ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਖਿਚ ਧੂਹ ਕੇ ਪਾਸ ਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਸਨ ਪਰ ਹਰ ਇਕ ਮਜ਼ਮੂਨ ਵਲ ਹਿਸੇ ਆਉਂਦਾ, ਧਿਆਨ ਨਾ ਦੇਣ ਕਰਕੇ ਚੰਗੇ ਨੰਬਰ ਨਹੀਂ ਸਨ ਲੈ ਸਕਦੇ। ਉਹ ਸਾਹਨਾਂ ਦੇ ਭੇੜ ਵਿਚ ਘਾ ਦਾ ਮਿਧੇ ਜਾਣਾ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰਦਾ। ਤਾਂ ਕੀ ਉਹ ਭਿੜਨਾ ਛਡ ਦੇਵੇ? ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਤੋਂ ਪੁਛਿਆ। ਪਰ ਫਿਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਟਿਊਸ਼ਨਾ ਰਾਹੀਂ ਲੁਟੀਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਉਸ ਨੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ, ਉਹ ਭਿੜੇਗਾ ਅਤੇ ਹਾਰ ਨਹੀਂ ਖਾਏਗਾ।
ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਹੈਡਮਾਸਟਰ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਲਿਆਕਤ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਸਿੱਕਾ ਬਿਠਾਉਣ ਪਿਛੋਂ ਮਾਸਟਰ ਬਾਵਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਟਿਊਸ਼ਨਾਂ ਕਢਣ ਅਤੇ ਲਭਣ ਵਿਚ ਵੀ ਪੂਰੀ ਪੂਰੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨੀ ਅਰੰਭ ਦਿਤੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਆਇਆਂ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਹੋ ਚੁਕੇ ਸਨ। ਉਹ ਸਕੂਲ ਵਿਚੋਂ ਦਸ ਟਿਊਸ਼ਨਾ ਰਖ ਚੁਕਾ ਸੀ। ਹੋਰ ਰਖਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਮਾਸਟਰ ਪਾਸ ਇਕ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਵੈਰੀ
