ਲਿਆ ਖਲਿਹਾਰਿਆ।
ਚੰਨਾ ਪੇਂਡੂ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪੰਝੀ ਵਿਘੇ ਜ਼ਮੀਨ ਸੀ। ਨਹਿਰੀ ਅਤੇ ਮਾਲ ਦਾ ਮੁਆਮਲਾ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੁਹਾਰ ਤਰਖਾਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਲਾਗੀਆਂ ਦੀ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਚੁਕਾ ਕੇ ਸਤਾਂ ਜੀਆਂ ਦਾ ਟਬਰ ਸਾਲ ਭਰ ਪਲਣ ਲਈ ਮਸਾਂ ਹੀ ਪੂਰੇ ਦਾਣੇ ਬਚਦੇ ਸਨ। ਧੰਨੇ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸੇ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਉਸ ਦਾ ਨਿਕਾ ਭਰਾ ਬੀਰਾ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ। ਧੰਨੇ ਦੀ ਫੀਸ ਪੂਰੀ ਲਗੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਪਰ ਕਾਨੂੰਨ ਅਨੁਸਾਰ ਬੀਰੇ ਦੀ ਅਧੀ ਫੀਸ ਮੁਆਫ ਸੀ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਦੋਹਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਵੀਹ ਰੁਪੈ ਮਹੀਨਾ ਖਰਚ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਧੰਨਾ ਬੀਰੇ ਨਾਲੋਂ ਸਰੀਰ ਦਾ ਤਕੜਾ ਪਰ ਪੜ੍ਹਨ ਵਿਚ ਮਾੜਾ ਸੀ। ਪਰ ਫੇਲ੍ਹ ਉਹ ਕਦੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋਇਆ। ਪਾਸ ਹੋਣ ਜੋਗੇ ਨੰਬਰ ਜ਼ਰੂਰ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਵੀ ਮਾਸਟਰ ਬਾਵਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ-ਲਾਇਕ-ਬਣਾਊ-ਸਕੀਮ ਵਿਚ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। ਪਹਿਲਾਂ ਕੁਝ ਦਿਨ ਤਾਂ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁਚਕਾਰ ਕੇ ਟਿਊਸ਼ਨ ਰਖਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਰਿਹਾ। ਪਰ ਜਦ ਉਸ ਨੇ ਕੰਮ ਸਿਰੇ ਚੜ੍ਹਦਾ ਨਾ ਵੇਖਿਆ, ਸਰੀਰਕ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣੀ ਅਰੰਭ ਦਿਤੀ।
ਇਕ ਦਿਨ ਜਮਾਤ ਨੂੰ ਘਰੋਂ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਸੂਦ-ਦਰ-ਸੂਦ ਦੇ ਪੂਰੇ ਤੀਹ ਸਵਾਲ ਮਿਲੇ। ਸਕੂਲੋਂ ਚਾਰ ਵਜੇ ਛੁਟੀ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਧੰਨਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਭਰਾ ਨਿਤ ਵਾਂਗ ਖੋ ਪੀਏ ਪਿੰਡ ਅਪੜੇ। ਅਗੋਂ ਰਬ ਸਬਬੀ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਬਾਪੂ ਕੁਝ ਢਿਲਾ ਮਠਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਰਾਤ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਾਰੀ ਸੀ। ਧੰਨਾ ਪਾਣੀ ਲਾਉਣ ਚਲਾ ਗਿਆ।
ਵੈਰੀ
