ਇਸ ਇਸਤਰੀ ਵਾਲੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟਤਾ ਨਾਲ ਉਹ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤੋਂ ਨਾਲ ਲਿਆ ਕੇ ਨੀਯਤ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਕੁਰਸੀਆਂ ਤੇ ਜਾ ਬਿਠਾਲਦੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਹਰ ਪੁਛ ਦਾ ਮੁਸਕਰਾ ਕੇ ਉੱਤਰ ਦਿੰਦੀ, ਹਰ ਲੋੜ ਚਾਈਂ ਚਾਈਂ ਪੂਰੀ ਕਰਦੀ। ਬੁਢਾਪੇ ਦੀ ਥਕਾਵਟ ਅਲੋਪ ਸੀ।
ਸਾਰੇ ਮਹਿਮਾਨ ਪੁਜ ਚੁਕੇ ਸਨ ਰਾਮੇਂਦਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀ ਉਡੀਕ ਵਿਚ ਉਤਾਵਲੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਉਡੀਕ ਦੀਆਂ ਘੜੀਆਂ ਛੁਟਿਆਉਣ ਲਈ ਸਰਦਾਰਨੀ ਨੇ ਦਸਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, "ਬਚੀਆਂ ਦੇ ਨੀਯਤ ਸਮੇਂ ਨਾ ਪਹੁੰਚਣ ਕਰ ਕੇ ਮੈਂ ਤੁਹਾਥੋਂ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗਦੀ। ਵੀਆਨਾ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਹ ਆਪ ਹੀ ਦੱਸ ਸਕਣਗੀਆਂ, ਪਰ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਸਦੀ ਹਾਂ ਸਾਡਾ ਜੀਵਨ ਇਸ ਰਾਹੇ ਕਿਉਂ ਪੈ ਗਿਆ।"
ਉਸ ਕੁਝ ਪਲ ਰੁਕ ਕੇ ਦਸਿਆ, “ਜੰਗ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਔਂਤਰੀ ਕਰ ਦਿਤਾ, ਮੇਰੀਆਂ ਬਚੀਆਂ ਦੇ ਸੁਹਾਗ ਖੋਹ ਲਏ।" ਉਸ ਦਾ ਗਲ ਭਰ ਗਿਆ ਅੱਖਾਂ ਸਿਜਲ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਸਰੋਤੇ ਗੰਭੀਰ ਸਨ।
'ਫਿਰ ਇਕ ਮਾਂ, ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਭੈਣ ਸਾਹਮਣੇ ਮਨੁਖਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ 'ਚੋਂ ਜੰਗ ਮੁਕਾਉਣ ਨਾਲੋਂ ਵਡਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਰਾਹ ਦਸਿਆ। ਨਾਲ ਹੀ ਉਸ ਰਾਹੇ ਤੁਰਨ ਦੀ ਜਾਚ ਸੀ।.......ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਮੇਰੀਆਂ ਬਚੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀਆਨਾ ਵਿਚ ਸੰਸਾਰ ਅਮਨ ਕਾਨਰ੍ਰੰਸ ਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਹੋਇਆ। ਮੈਂ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹਾਂ, ਮੇਰੀ ਕੁੱਖ ਸਫਲ ਹੋਈ ਹੈ, ਮੇਰਾਂ ਬਚੀਆਂ.....।'
ਯੋਧੇ
