________________
ਦੂਜਾਂ ਭੈ ਬੋਲਿਆਂ ਸੁਨੋ£ ਕਥਾ ॥ ਕਿਸੇ ਬਨ ਵਿਖੇ ਤੀਖਨ ਵਿਖਾਨ ( ਭਿਖਿਆਂ ਸਿੰਗਾ ਵਾਲਾ ) ਨਾਮੀ ਬੋਲ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਓਹ ਬਲਵਾਲ ਹੋਨ ਕਰਕੇ ਆਪਨੇ ਦੂਥ ਨੂੰ ਛਡਕੇ ਸਿੰਗਾਂ ਨਾਲ ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਢਾਦਾ ਅਪਨੀ ਇਛਿਆ ਨਾਲ ਹਰੀਆਂ ਹਰੀਆਂ ਕਮਲੀਆਂ ਖਾਂਦਾ ਧਨ ਬਿਖੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਅਰ ਉਸੇ ਬਨ ਖਿਖੇ ਲੋਭਕ ਨਾਮੀ ਗਿਦੜ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਇਕ ਦਿਨ ਉਹ ਗਿਦੜ ਆਪਨੀ ਔਰਤ ਸਮੇਤ ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਸੁਖ ਨਾਲ ਬੈਠਾ ਸੀ ਇਤਨੇ ਚਿਰ ਵਿਖੇ ਭੀਖਨ ਵਿਖਾਨ ਜਲ ਪਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸੇ ਜਗਾ ਪਰ ਆ ਗਿਆ, ਉਸਦੇ ਲਟਕੇ ਹੋਏ ਪਤਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਕੇ ਗਿਦੜੀ ਬੋਲੀ ਹੈ ਪਤਿ ! ਦੇਖ ਇਸਦੇ ਪਤਾਲੂ ਕੇਡੇ ਲਮਕੇ ਹੋਏ ਹਨ ਏਹ ਘੜੀ ਦੋ ਘੜੀਆਂ ਤੀਕੂ ਢੇ ਪੈਗੇ ਸੋ ਤੂੰ ਇਸ ਦੇ ਪਿਛੇ ਪਿਛੇ ਤੁਰ ਪੌ, ਗਿਦੜ ਬੋਲਿਆ ਹੇ ਪਿਆਰੀ ! ਏਹ ਮਲੂਮ ਨਹੀਂ ਜੋ ਡਿਗਨ ਅਥਵਾ ਨਾਂ ਡਿੱਗਨ ਮੈਨੂੰ ਝੂਠੇ ਬਖੇੜੇ ਵਿਖੇ ਕਿਉਂ ਲਗਉਂਦੀ ਹੈ, ਇਥੇ ਬੈਠੇ ਹੋਯਾਂ ਹੀ ਜੇਹੜੇ ਚੂਹੇ ਪਾਣੀ ਪੀਨ ਨੂੰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾ ਕੇ ਰੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰੀਏ। ਦੂਜੇ ਜੇਕਰ ਤੈਨੂੰ ਛਡਕੇ ਇਸਦੇ ਪਿਛੇ ਮੈਂ ਜਾਵਾਂ ਨਾ ਜਾਏ ਜੋ ਹੋਰ ਕੋਈ ਆ ਕੇ ਇਸ ਜਗਾਂ ਨੂੰ ਮੱਲ ਬੈਠੇ ਇਸ ਲਈ ਏਹ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਹੈਦੋਹਰਾ ॥ ਜੋ ਨਿਸਚਿਤ ਕੋ ਡਾਡਕੇ ਧਰਤ ਅਨਿਸਚਿਤ ਆਸ || ਨਿਸਚਿਤ ਕਾ ਘਾਟਾ ਕਰੇ ਅਹੇ ਅਨਿਸਚਿਤ ਨਾਸ{੧੪੪ ਗਿਦੜੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਕੁਤਸਿਤ ( ਨਿੰਦ) ਰਖ ਹੈ। ਜੋ ਜਿਤਨਾ ਮਿਲੇ ਉਚਨੇ ਉਪਰ ਸੰਤੋਖ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਹੈਦੋਹਰਾ ॥ ਮੂਖਕ ਮੁਠੀ ਲਘੁ ਨਦੀ ਤੁਰਤ ਭਰਤ ਹੈ ਮੀਤ ॥ ਤਮ ਤੇ ਅਧਮ ਨਰ ਤ੍ਰਿਪਤ ਹੋਤ ਭਯਭੀਤ੧੪੫ ਇਸ ਲਈ ਪੁਰਖ ਨੂੰ ਸਦਾ ਉਦਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕਿਹਾ ਹੈ:ਦੋਹਰਾ ॥ ਜਹਾ ਰਹੇ ਉਤਸਾਹ ਨਿਤ ਅਰ ਆਲਸ ਕਾ ਨਾਸ ॥ ਰਾਜਨੀਤ ਕੁਮ ਤਹਾਂ ਅਵਰ ਲੱਛਮੀ ਵਾਸ ॥੧੪੬॥ ਦੈਵ ਭਰੋਸਾ ਪਾਰ ਕਰ ਜੇ ਨ ਉਦਮ ਆਪ ॥ ਬਿਨ ਉਦਮ ਨਹਿ ਮਿਲਤ ਹੈ ਤਿਲਕਾ ਛਲ ਕਦਾ੫॥੧੪2 Original ::: Punjabi Sahit Academy Digitized by: Panjab Digital Library
