ਪੰਨਾ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਆਰਸੀ - ਸੁਖਦੇਵ ਮਾਦਪੁਰੀ.pdf/19

ਵਿਕੀਸਰੋਤ ਤੋਂ
ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦੀ ਪਰੂਫ਼ਰੀਡਿੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ

ਕੋਕਲਾਂ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬੁਝਾਰਤ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ:

ਜੰਮੀ ਸੀ ਸਠ ਗਜ਼
ਭਰ ਜੋਬਨ ਗਜ਼ ਚਾਰ
ਬਾਪ ਬੇਟੇ ਰਮ ਲਈ
ਕਰਕੇ ਇੱਕੋ ਨਾਰ

ਹੋਡੀ:

ਇਹ ਪਹੇਲੀ ਛਾਉਂ ਦੀ
ਹੋਰ ਨਵੀਂ ਕੋਈ ਪਾ
ਜੇ ਤੇਰੇ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਹੈ।
ਸੇਜ ਆਪਣੀ ਚੜ੍ਹਾ

ਹਾਫ਼ਜ਼ ਮੀਆਂ ਅਲਾਹ ਬਖਸ਼ ਪਿਆਰਾ (1799-1860) ਉਸਤਾਦ ਕਵੀ ਸਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਕਤਬ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਸਕੂਲ ਕਵਿਤਾ ਸਿਖਾਉਣ ਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਗਿਰਦਾਂ ਨਾਲ਼ ਸਵਾਲ ਜਵਾਬ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਸਵਾਲ ਜਵਾਬ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਉਹ ਹਾਜ਼ਰ ਜਵਾਬੀ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਅੱਕ ਬਾਰੇ ਬੁਝਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉੱਤਰ ਹੈ:

ਅਲਫ ਅਸਾਂ ਦਿੱਤਾ ਤੇਰੇ ਹੱਥ ਪੈਸਾ
ਏਹਦੀਆਂ ਲਿਆ ਖਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੂੰ ਚਾਰ ਮੀਆਂ।
ਕਾਨ ਫੂਲ ਤੇ ਖਖੜੀ, ਪਾਨ ਬੀੜਾ,
ਨਾਲ਼ੇ ਲਿਆਵੀਂ ਖਾਂ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਹਾਰ ਮੀਆਂ
ਪੈਸਾ ਮੋੜ ਲਿਆਵੀਂ ਨਾਲ਼ੇ ਦੁੱਧ ਲਿਆਵੀਂ
ਅਤੇ ਕਰੀਂ ਨਾ ਮੂਲ ਉਧਾਰ ਮੀਆਂ
ਪਿਆਰੇ ਯਾਰ ਤੂੰ ਦੇਵੀਂ ਜਵਾਬ ਇਸ ਦਾ
ਨਹੀਂ ਤੇ ਨਿਕਲ ਜਾਈਂ ਪਿੜੋਂ ਬਾਹਰ ਮੀਆਂ

ਉੱਤਰ ਸ਼ਾਦੀ ਕਵੀ ਵੱਲੋਂ:

ਦਾਲ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੇ ਦਿੱਤਾ ਹੱਥ ਪੈਸਾ
ਜਾ ਕੇ ਲੱਭ ਦਿੱਤੀ ਜੂਹ ਵੱਖਰੀ ਮੈਂ।
ਇੱਕ ਅਜਬ ਅਜਾਇਬ ਥੀਂ ਅੱਕ ਡਿੱਠਾ
ਉਹਦੀ ਤੋੜ ਲਿੱਤੀ ਸੁੱਕੀ ਲੱਕੜੀ ਮੈਂ।
ਪਹਿਲੇ ਫੁਲ ਤੋੜੇ ਫੇਰ ਦੁੱਧ ਚੋਇਆ
ਨਾਲ ਤੋੜ ਲਿਤੀ ਉਹਦੀ ਕੱਕੜੀ ਮੈਂ
ਸ਼ਾਦੀ ਯਾਰ ਨੇ ਤੈਨੂੰ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ
ਗਲ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤੀ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੀ ਮੈਂ।[1]*</poem>


  1. ਬਾਵਾ ਬੁੱਧ ਸਿੰਘ, ‘ਬੰਬੀਹਾ ਬੋਲ', ਪੰਨਾ 272-273

15 / ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਆਰਸੀ