ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦੀ ਪਰੂਫ਼ਰੀਡਿੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ
ਲੋਕ-ਕਹਾਣੀਆਂ
ਲੋਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਰੋਮ-ਰੋਮ ਵਿੱਚ ਰਮੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਹਨ। ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿਸ ਨੇ ਲੋਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਮਾਖਿਓਂ ਦਾ ਸੁਆਦ ਨਾ ਰੱਖਿਆ ਹੋਵੇ। ਮੁੱਢ ਕਦੀਮ ਤੋਂ ਹੀ ਲੋਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਜਨ ਸਾਧਾਰਨ ਦੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਾਧਨ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।ਲੋਕ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਬੋਹੜ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਲੋਕ, ਬੱਚੇ ਤੋਂ ਬੁੱਢੇ ਤੱਕ ਇਹਨਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਰਸ ਮਾਣਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਹਾਣੀਆਂਐਨੀਆਂ ਕੰਨ ਰਸ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਬੱਚੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬੁੱਢੇ ਤੱਕ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਅਨੰਦ ਪਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਲੋਕ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਧਾਰਾ ਦੇ ਕਈ ਵਿਦਵਾਨ ਇਸ ਮੱਤ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਹਨ ਕਿ ਲੋਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਮਨੁੱਖੀ ਇਤਿਹਾਸ ਜਿੰਨੀਆਂ ਹੀ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਕਿਸੇ ਆਦਿ ਮਨੁੱਖ ਨਾਲ ਵਾਪਰੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਹੀ ਹਨ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ ਰਚਨਾ-ਬੱਧ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਰਚਣਹਾਰਾ ਚਾਹੇ ਕੋਈ ਵੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ ਪਰੰਤੂ ਸੱਚ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸਮੋ ਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਕਦੀ ਨਖੇੜਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਅਸਲ ਕਰਤਾ ਕੌਣ ਹੈ। ਇਹ ਗੱਲ ਦਾਅਵੇ ਨਾਲ ਆਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤਾਂ ਸਮੁੱਚੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਹੀ ਦੇਣ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਲੋਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਥਵਾ ਨੀਤੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਜਨਮ ਭੂਮੀ ਆਖ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਅਤਿਕਥਨੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪ੍ਰਚਲਤ ਹਨ, ਵੇਦ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਘਾਟਾ ‘ ਨਹੀਂ । ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਜਨ ਸਾਧਾਰਨ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਲੋਕਧਾਰਾ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦਾ ਇਹ ਵੀ ਮੱਤ ਹੈ ਕਿ ਵਣਜਕਰਨ ਆਏਬਿਓਪਾਰੀਆਂ ਦੇ ਕਾਫਲਿਆਂ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਲੋਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਅਰਬ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਆਦਿ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਯੂਨਾਨ ਪੁੱਜੀਆਂ ਤੇ ਉੱਥੋਂ ਯੂਰਪ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਤ ਹੋ ਗਈਆਂ। “ਈਸਪ ਫੇਲਜ਼` ਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਯੂਰਪੀਅਨ ਲੋਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ । ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚਲੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਲੋਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸਾਡੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।ਇਸ ਸੰਕਲਨ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਹਾਣੀਆਂ ਬੋਧ ਜਾਤਕ ਕਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਮੰਨੀ ਪਰਮੰਨੀ ਸੱਚਾਈ ਹੈ ਕਿ ਬੋਧ ਜਾਤਕ ਕਥਾਵਾਂ “ਈਸਪ ਫੇਵਲਜ਼’’ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਪ੍ਰਲਡ ਸਨ।
267 ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਆਰਸੀ
26/ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਆਰਸੀ
