ਸੁਆਣੀ ਦਾ ਸੱਤ੍ਯਾਗ੍ਰਹਿ
ਇਕ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਪੈ ਗਈ ਐਸੀ ਵਾਦੀ!
ਅੱਠੇ ਪਹਿਰ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਭਾਰਾ ਆਦੀ!
ਉਠਦਾ ਬਹਿੰਦਾ ਤੁਰਦਾ ਫਿਰਦਾ ਗਟਗਟ ਪੈੈੱਗ ਉੜਾਵੇ!
ਚੰਗੇ ਭਲੇ ਰਾਜਿਓਂ ਦਿਨ ਦਿਨ ਬਿੱਜੂ ਬਣਦਾ ਜਾਵੇ!
ਰਾਜ ਕਾਜ ਵਲ ਧਿਆਨ ਨ ਕੋਈ ਨਾ ਸੁਧ ਬੁਧ ਤਨ ਮਨ ਦੀ!
ਲੱਗੀ ਹੋਣ ਤਬਾਹੀ ਦਿਨ ਦਿਨ ਮਾਨ, ਸਿਹਤ, ਸੁਖ, ਧਨ ਦੀ!
ਉੱਡਿਆ ਰ੍ਹੋਬ-ਦਾਬ ਸ਼ਾਹਾਨਾ, ਗੜ ਬੜ ਸਭ ਥਾਂ ਫੈਲੀ!
ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ ਦੀ ਗ਼ਫਲਤ ਤੋਂ ਜਿਉਂ ਉੱਜੜ ਜਾਂਦੀ ਪੈਲੀ!
ਵੈਦ, ਹਕੀਮ, ਵਜ਼ੀਰ, ਡਾਕਟਰ, ਬਿਨਤੀ ਕਰ ਕਰ ਥੱਕੇ!
ਰਾਜਾ ਮਦਰਾ ਮੁਖੋਂ ਨਾ ਲਾਹੇ, ਸਭ ਨੂੰ ਮਾਰੇ ਧੱਕੇ!
ਰਾਣੀ ਨੇ ਏ ਹਾਲਤ ਦੇਖੀ, ਜੋਸ਼ ਰਿਦੇ ਵਿਚ ਆਇਆ!
ਮੋੜਨ ਹੇਤ ਪਤੀ ਦੀ ਪਤ ਨੂੰ, ਮਨ ਵਿਚ ਮਤਾ ਪਕਾਇਆ!
ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਤਰਲੇ ਕੀਤੇ, ਅੱਗੋਂ ਝਿੜਕਾਂ ਪਈਆਂ!
ਹੋਰ ਵਿਓਂਤਾਂ ਬਹੁਤ ਕੀਤੀਆਂ, ਸਭ ਹੀ ਬਿਰਥਾ ਗਈਆਂ!
ਆਖ਼ਿਰ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹਤਾ ਕਰ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਛੱਡੀ ਰੋਟੀ ਖਾਣੀ!
'ਰਾਜਾ ਜੀ, ਯਾ ਮਦਰਾ ਰਖ ਲੌ, ਯਾ ਰਖ ਲੌ ਨਿਜ ਰਾਣੀ!'
ਇਕ ਦਿਨ ਲੰਘਿਆ ਦੋ ਦਿਨ ਲੰਘੇ, ਰਾਣੀ ਫ਼ਾਕਾ ਕਟਿਆ!
ਰਾਜੇ ਦੇ ਫਿਰ ਸਿਰ ਤੋਂ ਕੁਝ ਕੁਝ ਜ਼ੋਰ ਡੈਣ ਦਾ ਘਟਿਆ!
ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਵੀ ਜਦ ਰਾਣੀ ਨੇ ਰੋਟੀ ਮੂਲ ਨ ਖਾਧੀ!
ਰਾਜਾ ਲਗ ਪਿਆ ਥਰ ਥਰ ਕੰਬਣ ਜਿਉਂ ਭਾਰਾ ਅਪਰਾਧੀ!
ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਮਾਫ਼ੀ ਮੰਗੀ, ਬੋਤਲ ਦੂਰ ਸੁਟਾਈ!
ਮੁੜ ਨਾ ਕਦੀ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਦੀ ਲਖ ਲਖ ਕਸਮ ਉਠਾਈ!
ਬਚ ਗਿਆ ਰਾਜਾ, ਬਚ ਗਈ ਪਰਜਾ, ਬਚਿਆ ਰਾਜ-ਘਰਾਣਾ!
'ਧੰਨ ਧੰਨ' ਰਾਣੀ ਨੂੰ ਆਖੇ, ਹਰ ਕੋਈ ਨੇਕ ਸਿਆਣਾ!
'ਸੁਥਰੇ' ਨੂੰ ਸੁਣ ਸੋਚਾਂ ਸੁਝੀਆਂ, ਜੇ ਔਰਤ ਡਟ ਜਾਵੇ!
-੨੩-
