3
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਕੰਮ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਸੰਨ 1937 ਦੇ ਜੁਲਾਈ ਦੇ ਹਰੀ ਜਨ ਵਿਚ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨ ਲਿਖਿਆ ਸੀ। ਸਿਖਿਆ ਤੋਂ ਮੇਰਾ ਭਾਵ ਬਾਲਕ ਤੇ ਆਦਮੀ ਦੇ ਸਰੀਰ, ਮਨ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਦਾ ਚੌਮੁਖੀ ਅਤੇ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ ਵਿਕਾਸ ਤੋਂ ਹੈ। ਕੇਵਲ ਸਾਖ਼ਰਤਾ (Literacy) ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਸਿਖਿਆ ਨਹੀਂ। ਮੈਂ, ਇਸ ਲਈ ਬਾਲਕ ਦੀ ਸਿਖਿਆ, ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਉਪਯੋਗੀ ਦਸਤਕਾਰੀ ਸਿਖਾ ਕੇ ਅਰੰਭ ਕਰਨੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ, ਜਿਸ ਤੋਂ ea fafਖਿਆ ਦਾ ਆਰੰਭ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਕੁਝ ਬਣਾਉਣਾ ਤੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਸਿਖੋ। ਇਸ ਤਰਾਂ ਹਰ fਇਕ ਸਕੂਲ ਸ਼ੇਅਵਲਬੀ (Self-supporting) ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕੇਵਲ ਸ਼ਰਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਰਕਾਰ ਖਰੀਦ ਲਵੇ।
ਉਸੇ ਸਾਲ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਵਿਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੇਵਕਾਂ ਦੀ ਇਕ ਕਾਨਫ਼ਸ ਬੁਲਾਈ ਗਈ। ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਸੁਝਾਉ ਤੋਂ ਸਲਾਹ ਪਿਛੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਪਰਵਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ:
(1)ਇਸ ਕਾਂਨਫ਼ੀਸ ਦੀ ਰਾਇ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਲਈ ਸਤ ਸਾਲ ਦੀ ਬਿਨਾ ਫਸ ਲਾਜ਼ਮੀ fਸfਖਆ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਰਾਜ ਵਿਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ।
(2)ਸਿਖਿਆ ਦਾ ਅਧਿਅਨ ਮਾਤਭਾਸ਼ਾ ਹੋਵੇ।
(3)ਕਾਂਨਫੇਸ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਮਤੇ ਦੀ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ਼ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਸਿਖਿਆ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਕਿਸੇ ਸ਼ਿਲਪ ਦੇ ਉਪਜਾਉ ਕੰਮ ਰਾਹੀਂ ਸੰਪਨ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਜਨਾਂ ਭੀ ਯੋਗਤਾਵਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸਿਖਿਆ ਹੋਵੇ, ਜਿਥੋਂ ਤਕ ਹੋ ਸਕੇ ਬਾਲਕ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਮੁਖ ਰੱਖ ਕੇ ਚੁਣੇ ਗਏ ਕਿਸੇ ਮੁੱਖ, ਸ਼ਿਲਪ ਨਾਲ ਗੂੜਾ ਸੰਬੰਧ ਰਖੇ।
(4)ਇਹ ਕਾਂਨਫੂਸ ਆਸ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਸਿਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ