"ਠੀਕ! ਓਸ ਦੋਸਤ ਨੇ ਕੀ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਫੇਰ?"
"ਵਿਆਹ ਦੇ ਨਾਉਂ ਉੱਤੇ ਉਹ ਉਸ ਔਰਤ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਤੁਰ ਗਿਆ। ਮੁੜ ਕੇ ਕਦੇ ਘਰ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਹੁਣ ਉਹ ਔਰਤ ਕੀ ਕਰੇ ਵਿਚਾਰੀ? ਉਹਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਮਰੇ ਦਾ ਐਨਾ ਦੁੱਖ ਨਹੀਂ, ਜਿੰਨਾ ਦੁੱਖ ਉਹਨੂੰ ਉਸ ਦੋਸਤ ਦਾ ਹੈ, ਉਹਦਾ ਉਹਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਨਿੱਕਲ ਜਾਣ ਦਾ ਦੁੱਖ।"
ਰੇਸ਼ਮਾ ਬਠਿੰਡੇ ਚਾਰ ਦਿਨ ਰਹੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਓਥੋਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ ਵੀ ਦੇਖੀਆਂ। ਕਿਲ੍ਹਾ, ਥਰਮਲ ਪਲਾਂਟ ਤੇ ਇੱਕ ਦੋ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ। ਉਹਨੇ ਸੁਦੀਪ ਨੂੰ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਹੀਂ ਸੁਣਾਈਆਂ। ਬਠਿੰਡਾ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹਨੇ ਅਲਕਾ ਨੂੰ ਤਰਸੇਮ ਲਾਲ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ- "ਘਰ ਦੇ ਬਰਤਨ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਤੇ ਫ਼ਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਪੋਚੇ ਲਾਉਣ ਵਾਲੀ ਨੌਕਰਾਣੀ ਨਾਲ ਉਹਦਾ ਸੰਬੰਧ ਹੈ।"
"ਤੈਨੂੰ ਕੀ ਪਤਾ ਹੈ?"
"ਮੈਂ ਆਪ ਇੱਕ ਦਿਨ ਦੇਖਿਆ, ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ।"
"ਤੂੰ ਝਗੜਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਤਰਸੇਮ ਨਾਲ?"
"ਨਹੀਂ ਮੰਨਦਾ। ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ-ਹਾਂ, ਮੇਰਾ ਤਾਂ ਹੈਗਾ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਏਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਾਂਗਾ। ਅਖੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਦੋ ਨੌਕਰਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਮੇਰੇ ਇਹੀ ਸੰਬੰਧ ਸੀ।"
"ਸਿੱਧੀ ਜਿਹੀ ਗੱਲ ਐ, ਤੂੰ ਨੌਕਰਾਣੀ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦੇ, ਖ਼ੁਦ ਕਰਿਆ ਕਰ ਘਰ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕੰਮ।"
"ਮੈਂ ਸਕੂਲ ਵੀ ਤਾਂ ਜਾਣਾ ਹੁੰਦਾ। ਐਡਾ ਪਰਿਵਾਰ, ਮੈਂ ਕਿਵੇਂ ਕਰ ਲਵਾਂਗੀ ਐਨਾ ਕੰਮ?" ਤੇ ਫੇਰ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀ- "ਉਹਨੂੰ ਤਾਂ ਆਦਤ ਐ। ਉਹ ਰਹਿ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ।"
"ਫੇਰ ਕੀ ਸੋਚਿਆ ਹੈ ਤੂੰ?"
"ਸੋਚ-ਸੋਚ ਮੈਂ ਤਾਂ ਥੱਕ ਗਈ, ਦੀਦੀ। ਝਗੜਾ ਕਰਦੀ ਹਾਂ ਤਾਂ ਕੁੱਟ ਖਾ ਲੈਂਦੀ ਹਾਂ। ਸੱਸ-ਸਹੁਰਾ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਕੋਸਦੇ ਨੇ, ਅਖੇ ਤੂੰ ਸਾਡੇ ਮੁੰਡੇ ’ਤੇ ਦੂਸ਼ਣ ਲਾਉਂਦੀ ਹੈਂ।"
ਅਲਕਾ ਨੇ ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਸੁਦੀਪ ਨੂੰ ਸੁਣਾਈ। ਉਹ ਹੈਰਾਨ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਐਨੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਰਹੀ, ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਕਿਉਂ ਨਾ ਦੱਸੀ? ਫੇਰ ਉਹਨੂੰ ਸਮਝ ਆਉਣ ਲੱਗੀ ਕਿ ਉਹਨੇ ਜਿਹੜੀਆਂ ਪੰਜ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾਈਆਂ, ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕਿਧਰੇ ਨਾ ਕਿਧਰੇ ਖ਼ੁਦ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।
"ਵਿਚਾਰੀ ਰੇਸ਼ਮਾ!" ਸੁਦੀਪ ਨੂੰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਹੋਇਆ। ਫੇਰ ਅਲਕਾ ਨੂੰ ਪੁੱਛਣ ਲੱਗਿਆ- "ਕੀ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ, ਰੇਸ਼ਮਾ ਨੇ?"
"ਸਹੁਰਿਆਂ ਦੇ ਘਰੋਂ ਤਾਂ ਆ ਚੁੱਕੀ ਐ, ਉਹ। ਹੁਣ ਮਾਂ ਕੋਲ ਐ।"
"ਫੇਰ?"
"ਏਥੋਂ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰਕੇ ਗਈ ਐ ਮੇਰੇ ਨਾਲ, ਜਾ ਕੇ ਤਲਾਕ ਦੀ ਅਰਜ਼ੀ ਦੇ ਦੇਵੇਗੀ। ਕਹਿੰਦੀ ਸੀ-ਤਰਸੇਮ ਲਾਲ ਦੀ ਦੇਹ ਵਿੱਚੋਂ ਮੈਨੂੰ ਫ਼ਰਸ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਪੋਚਾ ਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਮੈਲ਼ੇ ਕੱਪੜੇ ਵਰਗਾ ਮੁਸ਼ਕ ਆਉਂਦੈ।"◆
