ਸਿਆਸਤ ਨੂੰ ਵੀ ਥੋੜ੍ਹਾ-ਥੋੜ੍ਹਾ ਮੂੰਹ ਮਾਰਦਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਦੇਖਣ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਬੜਾ (ਖਾਸਤਾ) ਜਿਹਾ ਬੰਦਾ ਹੈ।
ਅਖ਼ਬਾਰ ਦਾ ਆਪਣੇ ਵਾਲਾ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਉਹ ਨੂੰ ਫੜਾ ਕੇ ਮੈਂ ਟਿਕਟ ਲੈਣ ਚਲਿਆ ਗਿਆ। ਦਸ ਕੁ ਮਿੰਟਾਂ ਬਾਅਦ ਵਾਪਸ ਆਇਆ, ਉਹ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਫ਼ੇ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਬਹੁਤ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਸੀ।
'ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋ?" ਮੈਂ ਉਹਨੂੰ ਪੁੱਛ ਲਿਆ।
'ਕੰਮ, ਕੰਮ ਕੋਈ ਵੀ, ਜੋ ਵੀ ਮਿਲ ਜਾਵੇ।' ਉਸ ਨੇ ਬਹੁਤ ਠਰ੍ਹੰਮੇ ਨਾਲ ਤੇ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਬਿਨਾਂ ਦੇਖਿਆਂ ਹੀ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ।
'ਮਤਲਬ?'
'ਮਤਲਬ ਮਜ਼ਦੂਰੀ, ਕਿਤੇ ਜਾ ਕੇ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਮ ਦੀ।'
'ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਕਮਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋ?'
'ਕਮਾਈ?' .... ਉਹ ਹੱਸਿਆ।
'ਹਾਂ, ਕੁਝ ਤਾਂ ਕਮਾਉਂਦੇ ਹੀ ਹੋਵੇਗੇ?'
'ਬਸ ਰੋਟੀ, ਚਾਹ .....ਹੋਰ ਕੀ?'
ਮੈਂ ਉਸ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਹੱਥ ਨਾਲ ਹੀ ਕਿਹੜਾ ਕੰਮ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਿਰਫ਼ ਐਨਾ ਹੀ ਪੁੱਛ ਸਕਿਆ (ਗੱਲ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਹੀ)- 'ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਹੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਹੋ?'
ਹੁਣ ਤਾਂ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਹੀ ਸਮਝੋ।'
'ਮਤਲਬ? ਮੇਰਾ ਮਤਲਬ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸੀ?'
'ਬਹੁਤ ਜਗ੍ਹਾ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ, ਜਨਾਬ। ਬਸ ਹੁਣ ਤਾਂ ਏਥੇ ਹੀ ਸਮਝੋ।' ਉਸ ਨੇ ਗੱਲ ਨੂੰ ਗੋਲ ਮੋਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਜਿਸ ਬੈਂਚ ਉੱਤੇ ਮੈਂ ਬੈਠਾ ਸਾਂ, ਓਥੇ ਹੀ ਮੇਰੇ ਵਾਲੀ ਗੱਡੀ ਦੇ ਆਉਣ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਣਾ ਸੀ ਤੇ ਮੈਂ ਗੱਡੀ ਦੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਉੱਤੇ ਜਾ ਕੇ ਖਲੋਂਦਿਆਂ-ਖਲੋਂਦਿਆਂ ਪੁਲ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਓਥੇ ਜਾ ਪਹੁੰਚਣਾ ਸੀ। ਸੋ ਮੈਂ ਓਥੇ ਹੀ ਬੈਠਾ ਰਿਹਾ। ਉਹ ਅਜੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਖ਼ਬਰਾਂ ਪੜ੍ਹੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਸਾਂ, ਅਖ਼ਬਾਰ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਆਪ ਹੀ ਫੜਾ ਦੇਵੇ, ਤਦ ਹੀ ਮੈਂ ਇਥੋਂ ਉੱਠਾਂਗਾ।
ਬਹੁਤ ਝਿਜਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਖ਼ੀਰ ਮੈਂ ਉਸ ਤੋਂ ਪੁੱਛ ਲਿਆ- 'ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਬਾਂਹ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੱਟੀ ਗਈ ਸੀ?'
'ਬਸ ਜੀ, ਜੋਸ਼ ਸੀ ਉਦੋਂ...'
ਮੈਂ ਹੁੰਗਾਰਾ ਭਰਿਆ।
ਉਹ ਚੁੱਪ ਹੋ ਗਿਆ।
'ਕਾਹਦਾ ਜੋਸ਼?' ਮੈਂ ਪੁੱਛਿਆ।
'ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੱਟੀ ਗਈ ਸੀ।'
'ਫ਼ਸਾਦਾਂ 'ਚ?'
ਟੁੰਡਾ
15
