ਚਿੱਥੜਾ
ਆਪਣੇ ਬਾਹਰਲੇ ਘਰ ਮੈਂ ਗਿਆ ਹਾਂ। ਦੋ ਕੋਠੜੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਿਚ ਪਸ਼ੂ ਬੱਝਦੇ ਹਨ, ਇੱਕ ਵਿਚ ਤੂੜੀ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਵਾਹੀ ਖੇਤੀ ਦਾ ਨਿੱਕਾ ਮੋਟਾ ਸਮਾਨ ਵੀ ਤੇ ਦੋ ਚਾਰ ਬੋਰੀਆਂ ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਵੀ। ਦੋਵੇਂ ਕੋਠੜੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਚੌੜਾ ਸਾਰਾ ਵਿਹੜਾ ਹੈ। ਵਿਹੜੇ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਡੂੰਘਾ ਟੋਆ ਹੈ। ਟੋਏ ਵਿਚ ਰੂੜੀ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ।
ਕਣਕ ਦੀ ਇੱਕ ਬੋਰੀ ਵਿਚ ਚੂਹੀਆਂ ਨੇ ਮੋਰੀ ਕਰ ਲਈ ਹੈ। ਮੋਰੀ ਵਿਚ ਦੀ ਕਣਕ ਦੀ ਲੱਪ ਸਾਰੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਡਿੱਗ ਪਈ ਹੈ। ਮਨ ਵਿਚ ਮੈਂ ਚੂਹੀਆਂ ਨੂੰ ਗਾਲ ਕੱਢੀ ਹੈ।
'ਕਿਉਂ ਪਾਪਾ ਜੀ, ਦੀਵਾਲੀ ਵੇਲੇ ਮੈਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਪੈਸਿਆਂ ਦੇ ਪਟਾਕੇ ਲੈ ਕੇ ਦਿਓਗੇ?' ਅਚਾਨਕ ਹੀ ਬਾਹਰਲੇ ਘਰ ਆਇਆ ਮੇਰਾ ਛੋਟਾ ਕਾਕਾ ਮੈਥੋਂ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ।
'ਪਟਾਕੇ?'
'ਹੋਰ...' ਕਹਿ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਸੁੱਕਾ ਰੋਣਾ ਰੋਇਆ ਹੈ।
'ਅੱਛਾ, ਪਹਿਲਾਂ ਲੀਰ ਭਾਲ ਲਈ ਕੋਈ ਐਥੋਂ ਕਿਤੋਂ। ਮੇਰੀ ਬੰਦ ਕਰੀਏ।' ਮੈਂ ਕੋਠੜੇ ਦੇ ਖੂੰਜਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਕੱਪੜਾ ਲੱਭਣ ਲੱਗਦਾ ਹਾਂ। ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਲੱਭ ਰਿਹਾ। ਕਾਕਾ ਵੀ ਮੇਰੀ ਮੱਦਦ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੋਠੜੇ ਵਿਚੋਂ ਉਹ ਬਾਹਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਿੱਲੇ 'ਤੇ ਟੰਗੀ ਪਈ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੀ ਸੁੱਥਣ ਨਾਲੋਂ ਲੀਰ ਪਾੜਨ ਦੀ ਮੈਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਜਿੱਥੋਂ ਲੀਰ ਪਾੜਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਇੱਕ ਦੂਹਰੀ ਸਿਉਣ ਆ ਗਈ ਹੈ। ਲੀਰ ਨਹੀਂ ਫਟ ਰਹੀ। ਮੈਂ ਵਾਧੂ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਲਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਕਾਕਾ ਰੂੜੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਈਨੂੰ ਜਿਹਾ ਚੁੱਕ ਲਿਆਇਆਹੈ। "ਲਓ ਪਾਪਾ ਜੀ, ਅਹਿਦੇ ਨਾਲੋਂ ਪਾੜੋ!!" ਮੈਲਾ ਕੁਚੈਲਾ, ਪਾਂਡੂ ਨਾਲ ਲਿੱਬੜਿਆ ਇਹ ਨੀਲੀ ਪਾਪਲੀਨ ਦਾ ਬੁਸ਼ਰਟ ਹੈ। ਕਾਲਰ ਫਿੱਸੇ ਹੋਏ, ਬਾਹਾਂ ਲੀਰੋ ਲੀਰ, ਪਿੱਠ ਤੋਂ ਬੁਰਕ ਨਿਕਲੇ ਹੋਏ, ਬਟਨ ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
* * *
ਚੌਦਾਂ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਗੱਲ ਹੈ।
ਸੀਤਲ ਤੇ ਮੈਂ ਇਕੱਠੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਾਂ। ਸੀਤਲ ਇੱਕ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਨਿੱਤ ਮੈਨੂੰ ਉਸ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣਾਇਆ ਕਰਦਾ। ਮੇਰਾ ਜੀਅ ਕਰਦਾ ਮੈਂ ਵੀ ਕਰਾਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪਿਆਰ।
ਸੀਤਲ ਦੀ ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਆਪਣੀ ਇੱਕ ਸਹੇਲੀ ਨੂੰ ਸੀਤਲ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣਾਇਆ ਕਰਦੀ।
ਚਿੱਥੜਾ
57
