ਜੈਲਾ ਅੱਠ ਜਮਾਤਾਂ ਪਾਸ ਕਰਕੇ ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਨਾਨਕੀਂ ਆ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਸੱਤ ਸੱਤ, ਅੱਠ ਅੱਠ ਮੀਲ ’ਤੇ ਭਾਵੇਂ ਦੋ ਤਿੰਨ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਸਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਮੁੰਡੇ ਸਾਈਕਲ 'ਤੇ ਪੜ੍ਹਨ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਜੈਲਾ ਸਾਈਕਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਖਰੀਦ ਸਕਦਾ। ਸਾਈਕਲ ਖਰੀਦਣ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰੋਖੋਂ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪੈਰੀਂ ਨਿੱਤ ਐਨੀ ਵਾਟ ਕਰਨੀ ਔਖੀ ਸੀ।
ਜੈਲੇ ਦਾ ਪਿਓ ਦਮੇ ਦਾ ਮਰੀਜ਼ ਸੀ। ਫ਼ੀਮ ਖਾਂਦਾ ਸੀ। ਪਹਿਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ ਮੂੰਹੇ ਵੀ ਘਰ ਦੀ ਉਸ ਨੇ ਚਕਰੀ ਭੰਵਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਦਮੇ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹੱਡ ਚਰ ਲਏ ਸਨ। ਉਹ ਚਾਲੀ ਸਾਲ ਟੱਪਿਆ ਤੇ ਮਰ ਗਿਆ। ਜੈਲਾ ਇਕੱਲਾ ਹੀ ਮੁੰਡਾ ਸੀ। ਤਿੰਨ ਭੈਣਾਂ ਸਨ। ਦੋ ਵੱਡੀਆਂ ਵਿਆਹ ਕਾਹਨੂੰ ਉਸਦੇ ਵੈਲੀ ਪਿਉ ਨੇ ਵਾੜ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ। ਜੈਲੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਹੁਣ ਇੱਕ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਦੀ ਮਾਂ ਕਹਿੰਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ- 'ਇਹ ਨੂੰ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਚੰਗੇ ਘਰ ਵਿਆਹਾਂਗੇ।' ਜੈਲੇ ਨੂੰ ਵੀ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ- 'ਦੋ ਅੱਖਰ ਢਿੱਡ 'ਚ ਪਾ ਲੇ ਤੇ ਕਿਸੇ ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਸਿਰ ਹੋ ਜੇ।' ਢਿੱਡ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਜੈਲੇ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਅੱਠ ਜਮਾਤਾਂ ਪਾਸ ਕਰਵਾਈਆਂ ਸਨ ਤੇ ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਨਾਲ ਮਿੱਠੀ ਪਿਆਰੀ ਹੋ ਕੇ ਜੈਲੇ ਨੂੰ ਉਸ ਕੋਲ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਨੌਵੀ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।
ਉਹਦਾ ਨਾਨਾ ਤੇ ਨਾਨੀ ਪੰਜ ਸਾਲ ਹੋਏ ਮਰ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਉਹ ਦੇ ਦੋ ਮਾਮੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਫ਼ੌਜੀ ਸੀ-ਅਜੇ ਵੀ ਛੜਾ ਤੇ ਦੂਜਾ ਵਿਆਹਿਆ ਵਰ੍ਹਿਆ ਜੀਹਦੇ ਕੋਲ ਜੈਲਾ ਹੁਣ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।
ਜੈਲੇ ਦੇ ਨਾਲ ਨੌਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਜੈਲੇ ਜਿੱਡਾ ਉਹ ਦੇ ਮਾਮੇ ਦਾ ਪੁੱਤ ਸੁਰਜੀਤ ਵੀ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ।
ਉਹ ਦੇ ਮਾਮੇ ਕੋਲ ਪੰਦਰਾਂ ਵੀਹ ਕਿੱਲੇ ਜ਼ਮੀਨ ਸੀ। ਸੀਰੀ ਰਲਾ ਕੇ ਉਹ ਨੇ ਵਾਹੀ ਦਾ ਕੰਮ ਵਧੀਆ ਤੋਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸੁਰਜੀਤ ਵੀ ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਉਡਾਰ ਹੋਇਆ ਉਹ ਉਤਲੇ ਕੰਮ 'ਤੇ ਵਧੀਆ ਸਹਾਰਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਛੁੱਟੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਖੇਤ ਰੋਟੀ ਲਿਜਾਣੀ ਹੁੰਦੀ, ਆਥਣੇ ਰੋਜ਼ ਸੀਰੀ ਟੋਕੇ ਵਾਲੀ ਮਸ਼ੀਨ ਫੇਰਦਾ ਤਾਂ ਬਹੁਤਾ ਕਰਕੇ ਸੁਰਜੀਤ ਹੀ ਰੁੱਗ ਲਾਉਂਦਾ।
ਜਿੱਦਣ ਦਾ ਜੈਲਾ ਉਸ ਘਰ ਵਿੱਚ ਆਇਆ, ਉਹ ਵੀ ਸੁਰਜੀਤ ਦੇ ਨਾਲ ਉਤਲੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਵਟਾਉਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਜੈਲਾ ਭੱਜ ਭੱਜ ਕੰਮ ਕਰਦਾ। ਦਿਨੋਂ
144
ਰਾਮ ਸਰੂਪ ਅਣਖੀ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ
