ਪੰਨਾ:ਲੋਕ ਸਿਆਣਪਾਂ - ਸੁਖਦੇਵ ਮਾਦਪੁਰੀ.pdf/35

ਵਿਕੀਸਰੋਤ ਤੋਂ
ਇਹ ਸਫ਼ਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਹੈ

ਇਸ ਬਾਬਲ ਦਾ ਕੀ ਭਰਵਾਸਾ ਜੋ ਡੋਲੀ ਪਾਈ ਵੀ ਕੱਢ ਲੈਂਦੇ ਏ——ਇਹ ਅਖਾਣ ਉਸ ਬੰਦੇ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਏ ਜਿਹੜਾ ਆਪਣੇ ਕੀਤੇ ਫ਼ੈਸਲਿਆਂ ਜਾਂ ਇਕਰਾਰਾਂ ਤੋਂ ਮੁੱਕਰ ਜਾਵੇ।

ਇਸ ਮਾਇਆ ਦੇ ਤੀਨ ਨਾਮ ਪਰਸੂ, ਪਰਸਾ, ਪਰਸਰਾਮ——ਇਸ ਅਖਾਣ ਦਾ ਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਕਿਸੇ ਪੁਰਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਇਸ਼ਕ ਪਰਹੇਜ਼ ਮੁਹੰਮਦ ਬਖਸ਼ਾ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਰਲ਼ ਬਹਿੰਦੇ——ਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਇਸ਼ਕ ਮੁਹੱਬਤ ਵਿੱਚ ਗਲਤਾਨ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਲਈ ਸ਼ਰਮ, ਹੱਯਾ ਕੋਈ ਅਰਥ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ।

ਇਸ਼ਕ ਮੁਸ਼ਕ ਛੁਪਾਇਆ ਨਹੀਂ ਛੁਪਦੇ——ਇਸ ਅਖਾਣ ਦਾ ਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਨਾਲ਼ ਕੀਤੀ ਮੁਹੱਬਤ ਲੁਕੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ, ਜਿਵੇਂ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੋ ਸਾਰੇ ਪਾਸੇ ਫੈਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲੁਕ ਕੇ ਕੀਤੀ ਮੁਹੱਬਤ ਵੀ ਜਗ ਜਾਹਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਇਸਬ (ਈਸਬ) ਗੋਲ, ਕੁਝ ਨਾ ਫੋਲ——ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਮਾੜੇ ਚਰਿੱਤਰ ਵਾਲ਼ੇ ਬੰਦੇ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਦੋਂ ਇਹ ਅਖਾਣ ਬੋਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਅਸਾਡਾ ਜੀ, ਨਾ ਧੁੱਪ ਸਹੇ ਨਾ ਸੀ——ਇਸ ਅਖਾਣ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਅਸਥਿਰਤਾ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਪਾਸੋਂ ਨਾ ਸਰਦੀ ਸਹਿ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਗਰਮੀ।

ਇਹ ਸੁਰ ਹੋਰ ਉਹ ਸਿਰ ਹੋਰ——ਇਹ ਅਖਾਣ ਉਸ ਚਲਾਕ ਅਤੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਪੁਰਸ਼ ਬਾਰੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਕਿਸੇ ਮਾੜੀ ਕਰਤੂਤ 'ਤੇ ਪਰਦਾ ਪਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਫੜਿਆ ਜਾਵੇ।

ਇਹ ਜਹਾਨ ਮਿੱਠਾ ਅਗਲਾ ਕਿੰਨ ਡਿੱਠਾ——ਇਸ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਮੌਜ ਮਸਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੇ ਪੁਰਸ਼ ਇਹ ਅਖਾਣ ਵਰਤਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਥੇ ਚੰਗਾ ਖਾ-ਪੀ ਲਓ, ਅਗਲਾ ਜਹਾਨ ਕੀਹਨੇ ਵੇਖਿਆ ਹੈ।

ਇਹ ਜਵਾਨੀ ਤੇ ਰੇਤ ਦੇ ਫੱਕੇ——ਇਹ ਅਖਾਣ ਉਹਨਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਮਖ਼ੌਲ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਹੜੇ ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਣ ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਕਾਰਨ ਡਿੱਗ ਡਿੱਗ ਪੈਣ ਤੇ ਕੋਈ ਭਾਰ ਵਾਲ਼ਾ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰ ਸਕਣ।

ਇਹ ਜਾਣੇ ਤੇ ਉਹ ਜਾਣੇ, ਤੂੰ ਭਠਿਆਰੀਏ ਭੂੰਨ ਦਾਣੇ——ਇਹ ਅਖਾਣ ਉਦੋਂ ਵਰਤਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਦੋ ਧਿਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਏ ਝਗੜੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਤੀਜਾ ਬੰਦਾ ਦਖ਼ਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਕਰੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਤੱਕ ਮਤਲਬ ਰੱਖੋ, ਝਗੜੇ ਵਾਲੇ ਆਪੇ ਝਗੜਾ ਨਬੇੜ ਲੈਣਗੇ।

ਲੋਕ ਸਿਆਣਪਾਂ/33