ਇਹਨੀਂ ਘਰਾਟੀਂ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਹੀ ਪੀਸੀ ਦਾ ਏਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਆਦਮੀ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਅਤੇ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਤਬਦੀਲੀ ਨਾ ਆਵੇ, ਉਸ ਦੇ ਸੁਭਾਓ ਕਰਕੇ ਉਸ ਪਾਸੋਂ ਕੋਈ ਆਸ ਨਾ ਰੱਖਣ ਵਾਸਤੇ ਇਹ ਅਖਾਣ ਬੋਲਦੇ ਹਨ।
ਇਕ ਅੰਨ੍ਹਾ ਤੇ ਦੂਜਾ ਕੰਧਾਂ ਤੇ ਭੱਜੇਜਦੋਂ ਕੋਈ ਕਮਜ਼ੋਰ ਤੇ ਹੀਣਾ ਬੰਦਾ ਕੋਈ ਔਖਾ ਜਾਂ ਖ਼ਤਰੇ ਵਾਲ਼ਾ ਕੰਮ ਕਰੇ, ਉਦੋਂ ਇਹ ਅਖਾਣ ਬੋਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਕ ਅਨਾਰ ਸੌ ਬੀਮਾਰਇਹ ਅਖਾਣ ਉਦੋਂ ਵਰਤਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਵੰਡੇ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਵਸਤੂ ਥੋੜੀ ਹੋਵੇ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਲੈਣ ਵਾਲ਼ੇ ਬਹੁਤੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਹੋਣ।
ਇਕ, ਇਕ, ਦੋ ਗਿਆਰਾਂਇਸ ਅਖਾਣ ਰਾਹੀਂ ਏਕੇ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਵਡਿਆਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਕ ਦੀ ਥਾਂ ਦੋ ਜਣੇ ਰਲ਼ ਕੇ ਬਹੁਤਾ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਇਕ ਇਕੱਲਾ, ਦੂਜਾ ਭੱਲਾ, ਤੀਜਾ ਰਲ਼ਿਆ ਤਾਂ ਕੰਮ ਗਲ਼ਿਆਇਸ ਅਖਾਣ ਰਾਹੀਂ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਕਾਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਭਿਆਲੀ ਦੀ ਨਿਖੇਧੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਦੋ ਜਣੇ ਤਾਂ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਠੀਕ ਚਲਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਪ੍ਰੰਤੂ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਜਣੇ ਉਸੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਚਲਾ ਸਕਦੇ।
ਇਕ ਸੱਪ, ਦੂਜਾ ਉਡਣਾਇਹ ਅਖਾਣ ਉਸ ਬੰਦੇ ਲਈ ਵਰਤਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਦੇ ਵਿੱਚ ਔਗੁਣਾਂ ਦੀ ਭਰਮਾਰ ਹੋਵੇ।
ਇਕ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਦੇਣਾ ਚੰਗਾ, ਧਿਰ ਧਿਰ ਦਾ ਦੇਣਾ ਮੰਦਾਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੰਦਿਆਂ ਪਾਸੋਂ ਉਧਾਰ ਲੈਣ ਨਾਲ ਬਦਨਾਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਚੰਗਾ ਇਹੋ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਇਕ ਪਾਸੋਂ ਹੀ ਉਧਾਰ ਚੁੱਕਿਆ ਜਾਵੇ।
ਇਕ ਹੱਥ ਨਾਲ਼ ਤਾੜੀ ਨਹੀਂ ਵੱਜਦੀਇਸ ਅਖਾਣ ਦਾ ਭਾਵ ਅਰਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਚੰਗਾ ਜਾਂ ਮਾੜਾ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦੋਹਾਂ ਧਿਰਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਕੱਲੇ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਨਹੀਂ ਠਹਿਰਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਲੜਾਈ-ਝਗੜਾ ਦੋ ਧਿਰਾਂ ਰਲ਼ ਕ ਹੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਕ ਕਮਲੀ ਦੂਜੀ ਪੈ ਗਈ ਮੜ੍ਹੀਆਂ ਦੇ ਰਾਹਇਹ ਅਖਾਣ ਉਸ ਬੰਦੇ ਲਈ ਵਰਤਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੂਰਖ਼ ਹੋਵੇ ਤੇ ਅੱਗੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ ਤੇ ਸਾਥ ਉਹਦੇ ਵਰਗਾ ਹੀ ਟੱਕਰ ਜਾਵੇ ਤੇ ਉਹ ਹੋਰ ਵੱਧ ਮੁਰਖ਼ਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਕਰੋ।
ਇਕ ਕਰੇਲਾ, ਦੂਜਾ ਨਿੰਮ ਚੜ੍ਹਿਆਇਹ ਅਖਾਣ ਉਸ ਬੰਦੇ ਲਈ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੜ੍ਹਦੇ ਤੋਂ ਚੜ੍ਹਦੇ ਔਗੁਣ ਹੋਣ।
ਇਕ ਗੋਦੜੀ ਵਿੱਚ ਦੋ ਫ਼ਕੀਰ ਸਮਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਕ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਦੇ ਰਾਜੇ ਨੀ ਸਮਾ ਸਕਦੇਇਸ ਅਖਾਣ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸੱਚਾਈ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਗ਼ਰੀਬ ਤਾਂ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਨਾਲ ਰਲ਼ ਕੇ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ ਪ੍ਰੰਤੂ ਅਮੀਰ ਆਦਮੀ ਦੁਜੇ ਅਮੀਰ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਸੁਖਾਦੇ ਨਹੀਂ, ਈਰਖ਼ਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਲੋਕ ਸਿਆਣਪਾਂ/34
