________________
) ( ਸੀ ਅਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਾਮਚੰਦੂ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ ਕੇਵਲ ਏਹ ਇਸ ਦੇ ਉਲਟੇ ਅਰਥ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਅੱਗੇ ਚਲ ਕੇ ਆਪ ਦੇ ਅੱਛੀ ਵਰਹ ਸਮਝਾਨੇ ਲਈ ਉਸਦਾ ਭਾਵ ਅਰਥ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (ਦੇਖੋਟਾਸ ਰਾਜਸਤਾਨ ਪਤਾ ੬੫ ) ॥ ਭਾਵ ਅਰਥ ਜਦ ਅਸੀ ਟਾਇਟ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨੇ ਹਾਂ ਕਿ ਵਿਦਾਨ ਕਵਿ ਬਾਲਮੀਕ ਜੀ ਨੇ ਹਨੂਮਾਨ , ਆਦਿਕ ਨੂੰ ਬਾਰ ਕਿਉਂਕਿਹਾ ? ਕੀ ਇਨਾਂਨੇ ,ਏਨਾਂ ਸਭਨਾਂ ਪਸ਼ੂ ਮਨਿਆ ਹੈ ? ਕਦਾਚਿਤ ਨਹੀਂ ! fuਆਰੇ ਸਜਣੋਂ ਰਾਮਾਇਣ ਤੋਂ ਸਾਫ ਮਲੂਮ ਹੁੰਦਾਹੈ ਕਿ ਬਾਲਮੀਕ ਜੀ ਨੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਪਸ਼ੂ ਨਿਹੀ ਮਨਿਆ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਓਹ ਪਸੂ ਮਨਦੇ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਵੇਲਾ ਕਦੀਨ ਮਿਲਦਾਕਿਅਸੀ ਉਨਾਂ ਦੇ ਕਥਨ ਤੋਂ ਹੀ ਮਨੁਖ ਸਿਧ ਕਰਦੇ,ਮਲੂਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਮਾਮਲਾ ਕੁਝ ਹੋਰ ਹੈਪੀਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਕੋਸ਼ ਵਿੱਚਉਸਨੂੰ ਬਾਰ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਜੋ ਬਨ ਵਿੱਚ ਹੈ ਇਹ ਲੋਕ ਕਿਸ ਸਮੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਭੀਲ ਅਰ ਗੋਡਾਂ ਦੀ ਤਰਾਂ ਸਨ ਦੇਖੋ ਪਿਕਚਰ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਕ੍ਰਿਤਸ ਆਰ ਕਸਟ ' ੫ ੧੬੯ ਤੇ ੨੯੧) ਅਰ ਵਿਚਘਾਰ ਕਾਵੇਰੀ ਨਦੀ ਰ ਰਾਮ ਨਾਥ ਦੇ ਯਾ ਹਿੰਦਸੁਭਾਨ ਦੇ ਓਨਾਂ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਨਾਸਕ, ਤੋਂ , ਬੰਬਈ ਦੀ ਵਲ ਜਾਂਦੇ ਹੋਏ ਸਤਾਰੇ ਦੀ ਹਦ ਤੋਂ ਲੰਘ ਕੇ ਜੋ ਦਖੱਨ ਦੀ ਵਲ ਚਲੇ ਗਏ ਹਨ ਵਸਦੇ ਸਨ ਅਰ ਬਾਨਰ ਦੇ ਖਿਤਾਬ ਤੋਂ | ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਨਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਆਮ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ ਜਿਸ ਤਰਾਂ ਕਿ ਸ਼ਬਦ ਪਠਾਨ ਨੂੰ ਲਓ ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਹੈਂ ਪਠਾਨ ਨਿਕਲ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਅਸੀ ਝਟਪਟ ਸਮਝ ਜਾਵਾਂ ਗੇ ਕਿ ਕੋਈ ਅਫ਼ਨਸਨ ਦਾ ਵਸਨੀਕ ਹੈ ਇਸਦੀ ਟੀਕਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਬਾਲਮੀਕ ਜੀ ਨੇ ਉਸਦੀ ਟੀਕਾ ਕਰਨੀ ਅਫ਼ੀ ਨਾ ਸਮਝੀ ਦੇਖੋ ਜਦ ਸੀਤਾ ਜੀ ਨੇ ਹਨੂਮਾਨ ਤੋਂ ਪੁਛਿਆ ਕਿ ਕੌਨ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਜੁਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮੈਂ ਜ਼ਾਤ ਦੇ ਬਾਨਰ ਹਾਂ Original with: nguage Department Punjab Digitized by: Panjab Digital Library
