ਗੁਰ ਅੰਗਦ ਬਾਬਤ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮਾਤ ਲੋਕ ਏਹ ਦੁਨੀਆਂ
ਨੇੜੇ ਦਿਸਦੀ ਹੈ। ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸੁਖ, ਝੂਠ ਬੋਲ ਕੇ ਪੈਸਾ ਕਮਾਉਣਾ,
ਗ੍ਰੀਬਾਂ ਦੀ ਸੰਘੀ ਨਪ ਕੇ ਕੰਮ ਕਢਣਾ, ਐਸ਼ ਕਰਨਾ, ਤੇ ਅਗਲੇ ਦੀ
ਪੱਗ ਲਾਹ ਕੇ ਖੁਸ਼ ਹੋਣਾ ਆਦਿ ਨੇੜੇ ਦਿਸਦਾ ਹੈ। ਤੂੰ ਏਹਨਾਂ ਗੱਲਾਂ ਤੋਂ
ਬੜਾ ਪਰੇ ਹੈ । ਸਝਣਾ ਦਿਣਾ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਹੈ ਤੇ ਸਝਣਾ
ਦਾ ਅਰਥ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਫੁਰਨਾ ਫੁਰਨ ਦਾ ਵੀ ਹੈ। ਦਿਸਣ ਨਾਲੋਂ ਸੁਝਣਾ
ਬੜਾ ਢਕ ਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਾਂ ਹਰ ਇਕ ਨੂੰ ਸਕਦਾ ਹੈ,ਪਰ ਸੁਝਣਾ ਸਿਆਣੇ
ਨੂੰ ਹੀ ਹੈ ।
ਮਾਤ ਲੋਕ ਇਹ ਦੁਨੀਆਂ ਜਾਂ ਇਉਂ ਕਹਿ ਲਵੋ, ਹਣ ਦਾ ਜ਼ਮਾਨਾ
ਤੈਨੂੰ ਦੂਰ ਦਿਸਦਾ ਹੈ। ਅੱਖਾਂ ਨਹੀਂ ਮੀਟ ਲਈਆਂ, ਵੇਰਾਗ ਨਹੀਂ ਧਾਰ
ਲਿਆ ਤੇ ਬਾਨ ਪ੍ਰਸਥੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਤੈਨੂੰ ਦੂਰ ਏਸ ਕਰ ਕੇ
ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਏਹਦਾ ਹੀਜ ਪਿਅ ਜ ਦੇਖ ਲਿਆ ਹੈ। ਤੂੰ ਏਹਨੂੰ
ਆਪਣੀ ਲਿਆਕਤ ਤੇ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਅਜਿਹਾ ਵਰਤ ਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਤੈਨੂੰ
ਬਦਨਾਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਤੇਰੇ ਅਧੀਨ ਹੈ। ਤੂੰ ਏਹਨੂੰ ਏਨਾ ਸੋਹਣਾ
ਬਣਾ ਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਤੂੰ ਲਾ ਪਰਵਾਹ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਕਵੀ
ਚੰਗੀਆਂ ਕਵਿਤਾ ਰਚ ਕੇ ਪਰ੍ਹਾਂ ਕਰ ਦੇਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਚਿਤ੍ਰਕਾਰ ਸੋਹਣੀਆਂ
ਤਸਵੀਰਾਂ ਰੱਖ ਛਡਦਾ ਹੈ, ਇਵੇਂ ਤੂੰ ਜ਼ਮਾਨੇ ਨੂੰ ਸੁਧ ਕਰ ਕੇ ਅਲਹਿਦਾ
ਹੋ ਬੈਠਾ ਹੈ । ਨੜੇ ਏਸ ਕਰ ਕੇ ਨਹੀਂ ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿ ਏਹਨੇ
ਕੁਝ ਵਿਗੜਾਨਾ ਨਹੀਂ। ਕਈ ਖਟਕਾ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ । ਕੋਈ ਭਰਮ ਭਉ
ਨਹੀਂ । ਏਸ ਤੁਕ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪੜ੍ਹੋ:-
“ਨੜੈ ਦਿਸੈ ਮਾਤ ਲੋਕ ਤੁਧੁ ਸੁਝੈ ਦੂਰ"
ਮਾਤ ਲੋਕ ਦਰ ਸੁਝਦਾ ਤੇ ਪਰਲੋਕ ਲਾਗੇ ਦਿਸਦਾ ਹੈ। ਏਹ
ਗੂੰਜ ਤੁਕ ਵਿਚੋਂ ਸਾਫ ਨਿਕਲ ਰਹੀ ਹੈ । ਸਾਹਿੱਤ ਦਾ ਉੱਚਾ ਢੰਗ ਆ
ਗਿਆ ਹੈ।
ਪਰਲੋਕ ਕੀ ਹੈ ? ਜੋ ਅੱਗੇ ਆਉਣਾ ਹੈ। ਮੋਟਿਆਂ ਲਫਜ਼ਾਂ ਵਿਚ
ਅਸੀਂ ਅਉਂਦਾ ਸਮਾਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਆਉਂਦਾ ਸਮਾਂ ਤੈਨੂੰ ਲਾਗੇ
੭੭
