ਮਨਿ ਜੀਤੈ ਜਗੁ ਜੀਤੁ
ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਸੰਛੇਪਤਾ ਦਾ ਹੋਣਾ ਬੜਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਸੁਰ ਨਾਲ
ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਨਿੱਕੀ ਗੱਲ, ਵਡਿਆਂ ਲੈਕਚਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਅਸਰ ਰੱਖਦੀ
ਹੈ । ਇਖ਼ਤਸਾਰ ਜਾਂ ਸੰਛੇਪਤਾ ਕਹਿਣੀ ਦਾ ਗਹਿਣਾ ਹੈ। ਫੇਰ ਅੱਜ ਕੱਲ
ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ, ਜਦ ਕਿ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਜਲਦੀ ਮਕਣ ਨਾਲ ਸੋਹਣੀ
ਲਗਦੀ ਹੈ । ਜਲਦੀ ਸਫਰ ਮੁਕਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸਵਾਰੀ ਭਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਛੇਤੀ ਕੰਮ ਨਿਬੇੜਨ ਵਾਲੀ ਮਸ਼ੀਨ ਖਰੀਦਣ ਨੂੰ ਜੀਅ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਕਿਸੇ
ਸਮਾਗਮ ਨੂੰ ਝਬਦੇ ਖਤਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਚੰਗਾ ਲਗਦਾ ਹੈ । ਵਡੇ
ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਦੇਖਦੇ ਹੀ ਚਿੱਤ ਦੋ-ਚਿੱਤਾ, ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਹੋਰ ਤਾਂ ਹੋਰ ਬਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਤਬੀਅਤਾਂ ਵੀ ਲੰਬਾ ਪਿਆ
ਕੰਮ ਦੇਖਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ । ਮੇਰਾ ਸਾਢੇ ਚਾਰ ਸਾਲ
ਦਾ ਬੱਚਾ, ਕਸੌਲੀ ਦੀ ਸੜਕ ਉਤੇ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਸੈਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਰਾਹ
ਵਿਚ ਇੱਕ ਸਜਣ ਮਿਲ ਪਿਆ । ਮੈਂ ਖਲੋ ਗਿਆ, ਕਾਕੇ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਤੋਰ
ਦਿਤਾ । ਬੱਚੇ ਨੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ਆਖਿਆ, “ਪਾਪਾ ਜੀ ਤਾਂ ਫਜ਼ਲ ਗੱਲਾਂ
ਕਰਦੇ ਨੇ।" ਬੱਚਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਲੰਬੇ ਵਹਿਣਾਂ ਵਿਚ
ਪੈ ਜਾਵਾਂ । ਅਸੀਂ ਵੱਡੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਪੋਥੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ
ਹਾਂ । ਏਹ ਪੋਥਾ ਵਡੱਪਣ ਜ਼ਾਹਿਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਸਗੋਂ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਫੈਲਾ
ਦੀ ਨਿੰਦਿਆ ਹੈ । ਪੋਥਾ ਮਹਾਨ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਵਰਤਦੇ ।
ਗੱਲ ਕੀ, ਟਿਕਾਣੇ ਦੀ ਤੇ ਛੋਟੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਲੋੜਦੇ ਤੇ ਲੋਚਦੇ ਹਾਂ ।
"ਮਨਿ ਜੀਤੈ ਜਗੁ ਜੀਤ" ਨਿੱਕਾ ਫਿਕਰਾ ਹੈ, ਪਰ ਵੱਡੇ ਅਰਥ
ਰਖਦਾ ਹੈ । ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਮੀ ਚਿਤ੍ਰਕਾਰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਨਿਕੋ ਲਸ
੮੬
