ਪੰਨਾ:ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਬੀੜਾਂ.pdf/13

ਵਿਕੀਸਰੋਤ ਤੋਂ
ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦੀ ਪਰੂਫ਼ਰੀਡਿੰਗ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ

________________

ਅਖਰਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖ ਸਕਦੇ ਸਨ । ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਛੋਟੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਮਸੀਤੇ ਸਿਖੇ ਸਨ; ਜਾਂ ਪਾਂਧੇ ਕੋਲੋਂ ਸਿਖੇ ‘ਸਰਾਫ਼ੀ ਬਿਕੱਤੇ; ਜਾਂ ਉਸਦੀ ਕਿਤਾਬੀ ਸ਼ਕਲ ਜਿਸਨੂੰ ਅਜ ਕਲ ‘ਗੁਰਮੁਖੀ ਅੱਖਰ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਵਿਚ ਲਿਖ ਸਕਦੇ ਸਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿਨਾਂ ਹੀ ਤਰਾਂ ਦੇ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਪੜਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਬੜਾ ਔਖ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ । ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਬਾਣੀ ਸਾਨੂੰ ਮਾਲੂਮ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਪਾਸ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਆਖ਼ਰ ਓਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰੱਬੀ ਬਾਣੀ ਹੀ ਏਸ ਵਿਚ ਲਿਪੀ ਹੋਵੇ, ਅਤੇ ਓਹ ਭੀ ਆਪਣੇ ਪੜਨ ਵਾਸਤੇ ਜਾਂ ਸਿਖਾਂ ਦੇ ਪੜਨ ਵਾਸਤੇ। ਸੇ ਆਪ ਓਸ ਬਾਣੀਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਾਮਾਲੂਮ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਸਨ ਲਿਖ ਸਕਦੇ । ਜੇਕਰ ਸਾਰੀ ‘ਸਰਾਫ਼ੀ ਲੰਡਿਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਲਿਖ ਹੁੰਦੀ, ਜੋ ਕਿਆਸ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ,*ਤਦ ਕਿਸੇ ਇਕ ਅਧੀ ਤੁਕ ਦੇ ਪੜ ਲਿਆਂ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਰਵਾਂ ਰਵਾਂ ਪੜ੍ਹ ਸਕਦੇ । ਹੋਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਮੂਰਵਜ ਅਖਰ ਉਹਨੀਂ ਦਿਨੀਂ ਅਰਬੀ ਨਸਖ਼’ 5, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਸ਼ਤਾਅਲੀਕ’ ਸ਼ਕਲ, ਫਾਰਮੀ ਕਿਤਾਬੀ ਅਖਰ ਸਨ, ਅਤੇ ਜਿਨੀਆਂ ਚੁਪਠੀਆਂ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਸਤੇ “ਸ਼ਿਕਸਤਾf ਅਖਰ’। ਗੁਰਮੁਖੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਸਤ੍ਰੀ ਅਖਰ ਜਾਨਣ ਵਾਲੇ, ਜੋ ਪੋਥੀ ਦੇ ਪਨ ਲਈ ਬੁਲਾਏ ਗਏ ਹੋਣਗੇ, ਉਹ ਜ਼ਰੂਰ ਅਰਬੀਜਾਂ 'ਸ਼ਿਕਸਤਾ’ ਦੇ ਪੜਨ ਤੋਂ ਅਸਮਰਥ ਹੋਣਗੇ । ਹਕੀਕਤ ਵਿਚ ਇਹੋ ਵਜਾ ਓਹਨਾਂ ਦੇ

  • ਇਹਨਾਂ ਲ: ਵਿਚ ਖਾਲ ਲੇਖਾ ਪੱਤਾ ਤੇ ਮਾਮੂਲੀ ਚਿਠੀ ਚੁਪst ਹੀ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਕਈ ਕਿਤਾਬ fਹਨਾਂ ਲਆਂ ਵਿਚ ਲਿਖਨ ਦੀ ਮੂਰਖਤਾ ਕਿਸੇ ਨੇ ਅਜ ਤਕ ਨr ਕiਤੀ ।

ਫ਼ਾਰਰੀ 'ਸ਼ਿਕਸਤ ਦੀ ਨਕਲ ਪੂਰ ਹੈ. ਕਿਤਾਬੀ ਅਖਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਖਾੜਕੇ ਪੰਦਰਵੀਂ- ਸੋਹਲਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ‘ਮੌੜ' ਅਖਰ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ, ਜੋ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰੀ ਦਫਤਰਾਂ, ਲੇਖ ਪਤੇ ਅਤੇ ਚਿੱਠੀ ਚੁਪਠੀ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਕਿਤਾਬੀ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ‘ਬਾਲਬੋਧ' ਸਦਦੇ ਹਨ । ਲੱਡੇ ਜਾਂ ਲੇਡੇ (ਦੁਮ-ਕਦੇ ਭੀ ਕਿਤਾਬੀ ਅਖਰਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਅਤੇ ਲਗਾਂ ਛਡਕੇ ਬਣੇ ਹਨ । Digitized by Panjab Digital Library / www.panjabdigilib.org