________________
a ਮਾਂਟਾਂ – ਵ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਆ ਵਸਿਆ ਸੀ। Addenda ਵਾਧੂ ਗਲਾਂ ਉਪਰ ਮੈਂ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਜੇ ਮੇਰੇ ਪਛ ਭੇਜੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਮੈਨੂੰ ਮਿਲ ਗਿਆ, ਤਦ ਕੋਈ ਨਿਸਚਿਤ ਗੱਲ ਲਿਖ ਸਕਾਗਾਂ । ਨੂੰ ਤਾਂ ਹੁਣ ਮੈਨੂੰ ਨਾ ਨਿਰਾ ਮੇਰੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਮਿਲ ਗਿਆ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਸਰਦਾਰ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਬਨੋਅ ਏ ਨੇ, ਜੋ ਸਿਆਣੇ ਸਜਨ ਹਨ, " ਅਤੇ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਖੋਜ ਪੜਤਾਲ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨ ਜਾਪਦੇ ਹਨ, ਆਪਣੀ % ਬੀੜ ਵਿਚੋਂ ਵੀ, ਤੇ “ਬੋਹਤ` ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਲਾਲਾ ਜਾ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਬੀੜਾਂ . ਵਿਚੋਂ ਵੀ ਮੇਰੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਚੰਡਕੇ, ਮੈਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਆ ਕੇ ' ਦਰਸ਼ਨ ਦੇਣ ਦੀ ਖੇਚਲ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਸਵਾਲਾਂ , ਸਬੰਧੀ - ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਚਰਚਾ ਭੀ ਕੀਤੀ। ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਬੜਾ ਧਨਵਾਦੀ ਹਾਂ।
- (੧) ਆਪ ਨੇ ਦਸਿਆ ਕਿ “ਰਾਗ ਮਾਰੂ ਵਿਚ ਮੀਰਾਂਬਾਈ ਦਾ ਨੂੰ ਸ਼ਬਦ ਰਾਗ ਦੇ ਅੰਤ ਪੁਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਿਛੇ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ । ਪਰ..ਇਹ, ਉਸੇ ਹਥ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਹਥ ਦੇ ਉਸ ਤੋਂ
ਪਹਿਲੇ ਲਿਖੇ ਜੈਦੇਵ ਅਤੇ ਰਵਿਦਾਸ ਦੇ ਸ਼ਬਦ । ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਪਿਛ, ਤੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਲਿਆ ਨਹੀਂ, ਅਸਲ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ । ਸਿੱਟਾ ਇਹ ਨਿਕਲਿਆ ਕਿ ਜਿਸ ਵੇਲੇ ਭਾਈ ਬਨਾਂ ਵਾਲੀ ਬੀੜ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ, ਉਸ ਵੇਲੇ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਬੀੜ , ਵਿਚ ਓ ਮੋਜੂਦ ਸੀ। (੨) “ਸਾਰੰਗ ਰਾਗ ਵਿਚ ਸੂਰਦਾਸ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤਿ |. ਇਹ ਹੈ: “ :: ਪਰਮਾਨੰਦ ਦਾ ਸ਼ਬਦ । ' : ::: (ੳ) ਛਾਡ ਨ ਹਰਿ ਬਿਮੁਖਨ ਕੋ ਸੰਗ। ... (ਅ) ਹਰਿਕੇ ਸੰਗ ਬਸੇ ਹਰਿ ਲੋਕਾ। ..... - ੧੩੭ • Digitized by Panjab Digital Library / www.panjabdigilib.org
