________________
- *
- - -- - ਕ ਖ਼ਿਦਮਤ ਮੇਂ ਆ ਕਹ ਤਮਾਮ ਮਾਜਰਾ ਅਰਜ ਕੀਯਾ, ਤੋਂ ਹਜ਼ਰਤ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਸੋ ਫੁਲ ਕੀ ਹੋਰਾਂ ਖਿਲ ਗਏ । ਔਰ ਫ਼ਰਮਾਯਾ ਕਿ ਬਸ ਯਹ ਸ਼ਹਾਦਤ ਜੋ ਸਤ ਕੇ ਆfਖਰ ਮੇਂ ਹਮੇਂ ਮਿਲੀ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਕੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹਨ ਪਰ ਮੁਹਰ ਲਗਾ ਦੀ । ਚੁਨਕਿ ਬੜੀ ਆਥੇ ਤਾਬ ਸੋ ਇਸ ਤਹਕੀਕਾਤ ਕੇ ਆਪਨ ਕਿਤਾਬ ‘ਚਸ਼ਮ-ਏ-ਮਾਅਰਫ਼ਤ' . ਮੈਂ ਦਰਜ ਫ਼ਰਮਾਯਾ । ਅਬ ਕੋਈ ਮਾਨੇ ਯਾ ਨਾ ਨੇ ਯਹ ਉ । ਕਾ ਅਖ਼ਤਿਆਰ ਹੈ । ਮਗਰ ਇਸ ਮਾਂ ਕੁਛ ਸ਼ਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਹਰ ਦਸ ਨੇ fਸ ਪਰ ਦੁਜੱਤ ਜ਼ਰੂਰ ਤਮਾਮ ਕਰਦੀ ।' ਉਪਰਲਾ ਲੰਮਾਂ ਲੇਖ ਮੈਂ ‘ਚਸ਼ਮਹ-ਏ-ਮੁਅਰਫ਼ਤ’ ਵਿਚੋਂ ਨਕਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਸਗੋਂ ਕਿਤਾਬ ‘ਮਜਦਦੇ ਆਜ਼ਮ (I'li: ੪। (੪t Reformer) ਹਿੱਸਾ ਅੱਵਲ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਤਰਾਂ ਕਿ ਉਪਰ ਕਿਹਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਅਹਮਦੀਆਂ ਦੀ ਲਾਹੌਰੀ ਜਮਾਤ ਨੇ, ਜੋ ਮਿਰਜ਼ਾ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਨਬੀ ਜਾਂ ਪੈਗੰਬਰ : ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਚੌਧਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਮੁਜਦੰਦ` ਜਾਂ ਸੁਧਾਰਕ ਮਨਦੇ ਹਨ, ਦਸੰਬਰ ਸੰਨ ੧੯੩੯ ਵਿਚ · (ਮੁਤਾਬਿਕ ਮਹੀਨਾ ਜ਼ੀਕਾ ਸੰਨ ੧੩੫੮ ਹਿਜਰੀ) ਛਪਵਾਈ ਸੀ । . ਏਸ ਦੇ ਕਰਤਾ , ਡਾਕਟਰ ਬਸ਼ਾਰਤ ਅਹਿਮਦ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਮਿਰਜ਼ਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਜੂਨ ਸੰਨ ੧੯੦੦ ਤਕ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਦਿਤੇ ਹਨ। ਮੌਲਵੀ ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਸਾਹਿਬ ਐਮ. ਏ. ਐਲਐਲ. ਬੀ. ਲਾਹੌਰੀ ਜਮਾਤ ਦੇ ਅਮੀਰੇ ਮਿਲੱਤ ਜਾਂ ਸਰਕਰਦਾ ਹਨ । ਛੱਤੀ ਵਰੇ ਹੋਏ ਇਹ ਵਫ਼ਦ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਹਰਸਹਾਇ ਗਏ ਸਨ। ਮਾਡਲ ਟਾਊਨ ਤੋਂ ਨੇੜੇ ਹੀ ਮੁਸਲਮ ਟਾਉਨ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਸੋ ਮੈਂ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਾ ਕੇ ਮਿਲਿਆ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਇਸ ਤਹਿਕੀਕਾਤ ਦਾ ਸਾਰ ਕਿੱਸਾ ਜ਼ਬਾਨੀ ਸੁਣਿਆ । ਮੌਲਵੀ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਉਪਰ ਦਿਤੇ ਸਾਰੇ ਬਿਆਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਸਦੀਕ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਫ਼ਦ ਜਾਂ . ਡੇਪੂਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਪੁਰ ਕੋਈ ਬੜਾ ਦਬਾਓ* ਪਾਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ
- ਉਪਰ ਕੁਝ ਇਬਾਰਤ ਮੈਂ ਖਟ ਅਖਰਾਂ ਵਿਚ ਦਿਤੀ ਹੈ, ਉਹ ਏਥੇ ਫੇਰ ਪੜ੍ਹ ਲੈ। ਉਹ ਦਬਾਉ ਕਾਫ਼ੀ ਸੀ, ਬੜੇ ਆਕੜ ਖਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਿਧਾ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ . ਇਹ ਵਾਧੂ ਗਲਾਂ ਮੌਲਵੀ ਸਾਹਬ ਨੇ ਮੇਰੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿਚ ਕਹੀਆਂ ਸਨ ।
- ੧੭ - Digitized by Panjab Digital Library / www.panjabdigilib.org
