________________
ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘ-- ਗੁਰਪੁਰਬ ਨਿਰਣਾ ਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਫ਼ਰਕ ਦੇ ਦੋ ਵਾਰ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋਤਸ਼ ਤੇ ਕਾਮ-ਸੂਤਰਾਂ ਦੇ ਸਿੱਧਾਂਤ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੰਤਾਨ ਉਤਪਤੀ ਦਾ 'ਚੰਦੂ ਨਾਲ ਬੜਾ ਗੂੜਾ ਸੰਬੰਧ ਹੈ । ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਜਨਮ-ਕੁੰਡਲੀਆਂ । ਮੋਬਧ ਹੈ । ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਜਨਮ-ਕੰਡਲੀਆਂ ਵਿਚ ਥਿੱਤਾਂ (ਚੰਦ-ਤਾਰੀਖਾਂ) ਦੀ ਹੀ ਪ੍ਰਧਾਨਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਮੋਏ ਪਾਣੀਆਂ ਨਮਿੱਤ ਸਰਾਧ-fਖਿਆਹ (ਬਰਸੀਆ' ਬਿੱਤਾਂ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਹੀ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਲਖ, ਚੰਵਰਾਂ ੩੫੪ ਤੇ ੩੬੦ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਏੜ ਗੇੜ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਸੂਰਜ ਵਰਖ' ਦੇ ਵਿਸ਼ਟੇ (ਦਿਨ) ੩੬੫-੬੬ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤੋਂ ਕਾਰਣ ਕੁਝ ਗੁਰਬ ਤੇ ਤਿਉਹਾਰ, ਇਕ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੋ ਵਾਰ ਆ ' ਤੇ ਕਿਸੇ ਵਰੇ ਆਉਂਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ । ਥਿੱਤਾਂ ਦੇ ਅਗੇਤ-ਪਿਛੇਤ ਵਿਚ, ਚੰਦ-ਮਾਸ ਦੇ ਅਧਿਕ (ਮਦ) ਤੋਂ ੫ ਹੋ ਜਾਣ ਦਾ ਭੀ ਹੱਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਫੇਰ ਥਿੱਤਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿਚ ਈਸਾ ਲੱਭਣ ਵਿੱਚ ਨਵੇ ਹਿਸਾਬੀ ਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ: ਬਿਕਮੀ ਸਾਲ ਦੇ ‘ਗਤਿ 3 ਵਾਲ ਭੇਦ ਨੂੰ ਵੀ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਪਿਛਲੇ ਅਨਾੜੀ ਸਾਖੀ-ਨਵਸਾ । ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ । ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਲੀਬੀਆਂ ਦਸ-ਗਿਆਰਾਂ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਫ਼ਰਕ ਪੈ ਗਿਆ ਹੈ । ਨਜ਼ਰ ਵ1 ਵਿਸ਼ਟੇ ਤੇ ਦਾ ਸਹੀ ਜਨਮ-ਸੰਮਤ ੧੫੨੫ ਬਿਕਮੀ (੧੪੬੯ ਈ.) ਹੈ। ਸਾਖੀਆਂ ਵਿਚ ਸੰਮਤ ੧੫੨੬ ਬਿ: (ਵਰਤਮਾਨ) ਲਿਖਿਆ ਹੋਇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦਾ ਈਲੀ ਸਾਲ ੧੪੬੯ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਤੀਜਿ, 'ਗਤਿ' (ਬੀਤੇ) ਸੰਮਤ ਵਿਚ ੨੬ ਵੈਸਾਖ (੨੫ ਅਪ੍ਰੈਲ) ਨੂੰ ਕ (ਮਦ ਤੇ ਖੈ (ਅਣਹੋਂਦ) ਬਲ ਵਿਚ ਈਸਵੀ ਤਾਰੀਖ਼ਾਂ ਲ ਦੇ ‘ਗਤਿ’ ਤੇ ‘ਵਰਤਮਾਨ | ਸਾਖੀ-ਨਵੀਸਾਂ ਨੇ ਇਸ ਭੇਦ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਟੇ ਤੇ ਤਾਰੀਖਾਂ ਮੇਲਣ । ਨਜ਼ੀਰ ਵਜੋਂ ਸ੍ਰੀ ਸਤਿਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਹੋ (੧੪੬੯ ਦੀ ਤੀਜ-ਚੌਥ ਦੋਵੇਂ), ੧੯ ਗਈਆਂ ਸਨ । ਵਿਸ਼ਟ ਇਹ ਵਾਧ ਘਾਟ ਸਦਾ ਹੈਰਾਨੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਾ ਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਜਿਸ ਦੇ ' ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਵੈਸਾਖ ਸ਼ੁੱਦੀ ) ਨੂੰ ਸੀ ; ਪਰ ੧੫੨੬ (ਵ), ੧੯ ਵਿਸ਼ਟੇ (੧੪,੧੫ ਅਪ੍ਰੈਲ) ਨਾਲ (ਲ ਨਾਲ ਲੰਘ I ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਤਾਂਹ ਹੈ । ਤਾਹੀਓ 'ਮਹਿਮਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ (ਕਾਵਿ) ਕਵੀ ਬਧ ਸਿੰਘ ਦਾ ਰਚਿਆ ਹੋਇ 1 ਸਿੰਘ ਦਾ ਰਚਿਆ ਹੋਇਆ ।
