ਕੇਂਦਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਡਗਰੀ ਪੁਣਛੀ ਮਾਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸ਼ਿਕਾਰ ਮਾਰਿਆ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਮਾਰਿਆਂ ਨਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਆਏ ਹੋਏ ਪਰਾਹੁਣੇ ਆਏ ਦੇ ਪਰਾਹੁਣੇ ਆਏ ਨੇ ਮੈਮਾਨ ਫਟੀ ਹੋਈ ਕੁੜਤੀ ਫਟੀ ਦੀ ਕੁੜਤੀ ਫਟੀ ਨੀ ਕੁੜਤੀ ਸੀਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸੁੱਥਣਾਂ ਸੀਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਥਣਾਂ ਸੀੜੀਆਂ ਨੀਆਂ ਸੁੱਥਣਾਂ (ਕੁੜਤੀਆਂ) (ਕੁੜਤੀਆਂ) ਕੁੜੜੀਆਂ) ਡੋਗਰੀ ਵਿਚ ਵਰਤਮਾਨ ਕ੍ਰਿਆ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਂਙ ‘ਦਾ, ਦੇ, ਦੀ, ਅਤੇ ਦੀਆਂ' ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ : ਹੱਸਦਾ, ਰੋਂਦਾ, ਖਾਂਦੇ, ਪੀਦੇ, ਪੀਂਦੀਆਂ ਆਦਿ । ਇਵੇਂ ਹੀ ਖਾਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ, ਪੀਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ, ਸੁੱਤਿਆਂ ਹੋਇਆਂ, ਆਦਿ ਵਿਚ ਵੀ ਏਕਤਾ ਹੈ । “ਕਿ' ਨਾਲ ਆਰੰਭ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕਈ ਕ੍ਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਵਿਚ ਸਿਹਾਰੀ (f' ਦੀ ਥਾਂ ‘ਕੁ’ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ : ਕਿੱਧਰ, ਕਿੱਲੇ, ਕਿਸ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਕੁਮਵਾਰ ਕੁੱਧਰ, ਕੁੱਥੇ, ਕੁਸ ਅਤੇ ਕੁਸੈ ਵਿਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕ੍ਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ 'ਏ' ਸਰ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਦੀਰਘ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ : ਇੱਥੇ-ਇੱਥੇ, ਜਿੱਥੇ-ਜਿੱਥੇ, ਉੱਥੇ-ਉੱਥੇ, ਕਿੱਥੇ ਕੁੱਝੈ : ਅਪਾਦਾਨ ਕਾਰਕ ' ਵਿਚ 'ੴ ਸੂਰ, ਦੀਰਘ 'ਉਂ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ‘ਆ’ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ : ਘਰੋਂ = ਘਰੁ (ਘਰੈ ਦਾ ਜਾਂ ਘਰੈ ਥਵਾਂ), ਬਾਹਰੋਂ-ਬਾਹਨੂੰ ਜਾਂ ਬਾਹਰਾ, ਸ਼ਹਿਰ-ਸ਼ਹਿਰੂ ਜਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਥਵਾਂ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਘਰੈ ਦਾ, ਬਾਹਰੈ ਦਾ, ਸ਼ਹਿਰੇ ਦਾ’ ਵਿਚ ‘ਦਾ' ਦੀ ਵਰਤੋਂ ‘ਤੇ ਅਪਾਦਾਨ ਕਾਰਕ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਪਿੱਛੋਂ ਦਾ ‘ਓ ਘੱਟ ਹੀ ਦੀਰਘ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਪਸ਼ਨਵਾਚਕ ਸਰਵਨਾਵ ‘ਕੀ' ਦੀ ਥਾਂ 'ਦੇ' ਅਤੇ 'ਕੌਣ' ਦੀ ਥਾਂ ‘ਕੁਣ ਜਾਂ ਕੁਨ ਅਤੇ ਕਿਸ’ ਦੀ ਥਾਂ 'ਕੁਸ' ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ : ‘ਕੇ ਖਾਏ ਕਰਦਾ ਹਾਂ' ‘ਣ ਆਵਾ ਦਾ ਹਾ’ ਅਤੇ ‘ਸ ਖਾਧਾ ?' ਆਦਿ । ਕਰਮ ਅਤੇ ਸੰਪ੍ਰਦਾਨ ਕਾਰਕ ‘ਨੂੰ' ਦੀ ਥਾਂ ਪੁਠੋਹਾਰੀ ਅਤੇ ਪੁਣਛੀ ਵਾਂਙ ਈ, ਗੀ' ਜਾਂ 'ਕੀ' ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ : ‘ਸ਼ਿਵਦਿਆਲ ਕੀ ਹਾਰ ਖਾਣੀ ਪਈ’ । | ਉਸੀ ਬੜਾ ਮਾਲ ਲੱਭਾ' (ਇਸ ਵਾਕ ਵਿਚ “ਉਸੀਂ ਵਿਚ 'ਈ' ) । ਕੇਂਦਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਵਿਚਕਾਰਲੇ 'ਉ' ਵਾਲੀ ਕ੍ਰਿਆ ਦੇ 'ਉ' ਨੂੰ ਡੋਗਰੀ ਵਿਚ ਵਿਚ ਲੋਪ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ : ‘ਆਉਣਾ, ਬਣਾਉਣਾ’ ਅਤੇ ‘ਸੀਉਣਾ’ ਆਦਿ క)
