ਉੱਠ, ਜਾਗ ਜ਼ਰਾ ਤੂੰ ਕਿਉਂ ਸੁੱਤਾ ਏਂ?"
ਅਜਿਹੇ ਤੁੱਖਣੇ ਤੇ ਉਕਸਾਹਟ
ਅਕਸਰ ਮਿਲਦੇ ਰਹੇ ਨੇ ਮੈਨੂੰ,
ਪਰ ਮੈਂ ਕਦੇ ਗ਼ੌਰ ਨੀਂ ਕੀਤਾ,
ਨਾਂ ਕੀਤਾ ਹੈ ਗਨਣ ਕਦੇ।
"ਕੀ ਰੋਮ ਵਗੈਰਾ"-ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਾਂ ਮੈਂ ਏਦਾਂ:
"ਕੀ ਰੋਮ ਰਹੂ ਸਦਾ ਹੀ
ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਡੰਡੇ ਥੱਲੇ?"
ਕਿਹੜਾ ਰੋਮ?
ਉਹੀ ਰੋਮ ਜੀਹਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ
ਮੇਰੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਮਾਰ ਭਜਾਇਆ
ਤਾਰਕੁਇਨ ਨੂੰ
ਲੋਕ ਆਖਦੇ ਜੀਹਨੂੰ ਸਮਰਾਟ?
"ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾ, ਮਾਰ ਗਰਮ ਲੋਹੇ ਤੇ ਸੱਟ,
ਕਰ ਏਨਾਂ ਦੀ ਹੱਕਰਸਾਈ"-
ਕੀ ਕੋਈ ਮੈਨੂੰ ਅਰਜ਼ ਕਰ ਰਿਹੈ ?
ਛੱਡ ਜੈਕਾਰਾ ਉਠ ਖਲੋਵਾਂ,
ਵਾਰ ਕਰਾਂ ਮੈਂ?
ਓ, ਰੋਮ-ਮੇਰੇ ਵਤਨ, ਪਿਅਰੇ ਵਤਨ!
ਵਚਨ ਇਹ ਤੈਨੂੰ ਅੱਜ ਦੇਂਦਾ ਹਾਂ
ਜੇ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਕਰੂੰ ਤਸੱਲੀ,
ਪੂਰੀ ਕਰੂੰ ਮੈਂ ਹੱਕਰਸਾਈ-
ਫਰਯਾਦ ਤੇਰੀ ਕੀਤੀ ਸਵੀਕਾਰ।
-ਲੂਸੀਅਸ ਦਾ ਮੁੜ ਪ੍ਰਵੇਸ਼-
ਲੂਸੀਅਸ-:ਚੌਦਾਂ ਦਿਨ ਬੀਤੇ ਮਾਰਚ ਦੇ,
ਪੰਦਰਾਂ ਹੋਈ ਅੱਜ ਸਰਕਾਰ!
-ਦਸਤਕ ਦੀ ਆਵਾਜ਼-
ਬਰੂਟਸ-:ਅੱਛਾ। ਗੇਟ ਤੇ ਜਾਕੇ ਵੇਖ ਜ਼ਰਾ;
ਕੌਣ ਏ ਦਸਤਕ ਦੇਂਦਾ?
(ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ)-:ਕੈਸ ਉਕਸਾਇਆ ਜਦੋਂ ਦਾ ਮੈਨੂੰ,
ਫੇਰ ਨਹੀਂ ਸੌਂ ਸੱਕਿਆ ਮੈਂ:
ਕਰਮ ਅਤੇ ਫੁਰਨੇ ਵਿਚਕਾਰ
53