ਹਨ । ਜੀਕਨ:-ਲੱਕ ਨੂੰ ਵਾਲ ਬਨਾਨਾ । ਇਸਤਆਰਾ:- ਜੋ ਗੁਣ ਤਸ਼ਬੀਹ ਦੇ ਹੋਨੇ ਦੱਸੇ ਹਨ ਓਹੀ ਇਸ ਤਆਰੇ ਲਈ ਲੋੜੀਦੇ ਹਨ । ਏਥੇ ਵੀ ਅਨਹੁੰਦਾ ਦੁਸ਼ਟਾਂ ਤੇ ਨਾ ਹੋਵੇ ਅ ਰ ਨਾ ਹੀ ਇਸਤਆਰੇ ਨੂੰ ਇਕ ਅਜੇਹੇ ਵਜੇ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਲਜਾਨਾ ਚੰਗਾ ਹੈ । ਜਿਥੇ ਜਾਕੇ ਅਨਹੋਨਾ ਹੋ ਜਾਏ ॥ ਏਹ ਕਵੀ ਦੀ ਸੋਚ ਦੀ ਉਡਾਰੀ ਹੈ । ਕਿ ਇਕ ਖਿਆਲ ਦੀ ਬੰਦਸ਼ ਨੂੰ ਕਈ ਦਰਜੇ ਉਚਾ ਲੈ ਜਾਏ, ਜੀਕਨ:-ਬਿਰਹਾ ਵਿਚ ਜੀ ਦਾ ਭੁਜਨਾ, ਜਾਂ ਤਪਨਾ, ਹਵਾੜਾ ਉਠਨਾ, ਨਿੱਗਰ ਜੀ ਦਾ ਗਲ ਕੇ ਪਾਨੀ ਜਾਂ ਹੂ ਬਨਣਾ, ਫੇਰ ਧੁਆਂ ਬਨਕੇ ਉਡ ਜਾਨਾ । ਸਭ ਅਨਹੋਨੀਆਂ ਗੱਲਾਂ, ਪਰ ਕਵੀ ਨੇ ਅੜਿ ਕਰ ਵਖਾਈ ਏਡੇ ਲਮ ਚੁੜਾ ਤੋਂ ਬਚਨਾ ਹੀ ਚੰਗਾ ਹੈ । ਮੌਲਾਨਾ ਹਾਲੀ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਵਿਰੁਧ ਹਨ ਅਰ ਮੌਲਾਨਾ ਅਜ਼ਾਦ ਵੀ। ਜਦ ਉਰਦੂ ਵਿਚ ਵੀ ਅਜੇਹੇ ਦਿਸ਼ਟਾਂਤ ਹਨ ਦੇ ਯੋਗ ਗਿਨੇ ਜਾਨ ਲਗ ਪਏ ਹਨ, ਤਾਂ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ? ਵਰਤਨੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲੋੜੀਏ ॥ -ਇਸ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਵਿਚ ਅਤਿਯੁਕਤ ਆਖਦੇ ਨੇ । ਮੁਬਾਲਗਾ ! ਇਕ ਗਲ ਨੂੰ ਵਡਿਆ ਕੇ ਕਰਨਾ, ਚੀਚੀ ਦਾ ਪਹਾੜੇ ਕਰ ਦਖਾਨਾ, ਏਹ ਕਵੀਆਂ ਦਾ ਵੱਡਾ ਦੋਸ਼ ਹੈ । ਪਰ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਵੀ ਕੀ, ਜਦ ਕਿਸੇ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਕਰਨ ਲ ਹਨ ਤਦ ਉਸਨੂੰ ਵਡਿਆਨਾ, ਅਸਮਾਨ ਤੇ ਚੜ੍ਹਨਾ ਦੇ ਹੈ । ਕਿਉਂ ? ਪੇਟ ਦੀ ਖਾਤਰ । ਜੇ ਏਹ ਨਾ ਕਰਨ ਪੇਟ ਪਾਲਨਾ ਕੀਕਨ ਹੋਵੇ ਅਰ ਜੋ ਸਚ ਸਚ ਤਾਰੇ । ਨਵਾਬ, ਰਾਜੇ ਦੀ ਕਰਨ ਤਾਂ ਜੁਤੀਆਂ ਖਾਨ ॥ ਮਬਾਲਗਾ ਇਕ ਹਦ ਤੱਕ ਠੀਕ ਹੈ, ਕਿ ਵਡਾ ' ਕਰਨ ਤਾਂ ਤਰੀਫ ਕਿਸੇ -੩੪
