ਹਨੇਰੇ 'ਚ ਬੈਠੀ ਹੈ ਦੀਵਾ ਜਗਾ ਦੇ, ਜੇ ਬੇਪਰ ਹੈ, ਪਰ ਦੇ ਕੇ ਉਡਣਾ ਸਿਖਾ ਦੇ । ਇਹਦੇ ਬਿਨ ਅਗੇਰੇ ਕਿਵੇਂ ਹਿਲ ਸਕੇਂਗਾ । ਨਾ ਉਹ ਤੁਰ ਸਕੇਗੀ ਨਾ ਤੂੰ ਚਲ ਸਕੇਂਗਾ । ਇਸਤ੍ਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਨੀਵੀਆਂ ਜਾਤਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਬੜੀ ਬੁਰੀ ਹਾਲਤ ਰਹੀ ਹੈ । ਆਰੀਆ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੀ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤੀ ਪੁਛ ਪ੍ਰਤੀਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਰਹੀ । ਹਾਂ ਹੁਣ ਕੁਝ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੇ ਉਪਰਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਜਤਨਾਂ ਨਾਲ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਕੁਝ ਸਥਾਨ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਕੁਝ ਸਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਇਹਨਾਂ ਅਛੂਤਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਇਕ ਬੜੀ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਈ ਸੀ । ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਸੀ :- “ਸਾ ਜਾਤਿ ਸਾ ਪਾਤ ਜੇਵੇਹੇ ਹੀ ਕਰਮ ਕਮਾਏ । ਨੀਚਾਂ ਅੰਦਰ ਨੀਚ ਜਾਤਿ, ਨੀਚੀ ਹੂ ਅਤ ਨੀਚ । ਨਾਨਕ ਤਿਨਕੇ ਸੰਗ ਸਾਥ ਵਡਿਆ ਸਿਉਂ ਕਿਆ ਰੀਸ ॥ | ਜਿਥੇ ਨੀਚ ਸਮਾਲੀਅਨ ਉਥੇ ਨਦਰਿ ਤੇਰੀ ਬਖ਼ਸ਼ੀਸ਼ ।” ਮਨਖ ਜਦੋਂ ਜੰਮਿਆਂ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਉਹ ਦਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ । ਮਨੁਖ ਮਨੁਖ ਹੀ ਸੀ ਪਰ , ਕਮਜ਼ੋਰ ਨੂੰ ਮੰਨੂ ਨੇ ਸ਼ੂਦਰ ਦਾ ਨਾਂ ਦੇ ਦਿਤਾ :- “ਜੰਮਦਿਆਂ ਮਨੁਖ ਨੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਧਾਰਿਆ, ਮੰਨੂ ਨੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਨੂੰ ਸ਼ੂਦਰ ਬਣਾ ਧਤੰਕਾਰਿਆ । ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਅਨੁਸਾਰ ਖਤਰੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੂੰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਬ ਦੀ ਠੇਕੇਦਾਰੀ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਛੂਤ ਛਾਤ ਦਾ ਜਾਲ ਵਿਛਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਆਪਣੀ ਇਸ ਕਰਤੂਤ ਤੇ ਸ਼ਰਮ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ :- (ਬਾਹਮਣ ਖਤਰੀ ਟਿਕਿਆਂ ਵਾਲੇ ਜਾਤਾਂ ਦੇ ਹੰਕਾਰੀ । ਸੰਤ ਮਹੰਤ ਸੰਭਾਲੀ ਬੈਠੇ, ਰਬ ਦੀ ਠੇਕੇਦਾਰੀ । ਛਹ-ਛਾਇਆ ਦਾ ਕੋਹੜ ਸੰਭਾਲੀ, ਤੁਰਦਿਆਂ ਸ਼ਰਮ ਨਾ ਆਵੇ । ਮਾਨੁਖਤਾ ਦੇ ਜੋਹਰ ਬਾਥੂ ਲਾਹਨਤ ਹੈ ਇਹ ਸਾਰੀ । ਅਜਿਹੀਆਂ ਨੀਵੀਆਂ ਜਾਤਾਂ ਨਾਲ ਹੋ ਰਹੀ ਬੇਇਨਸਾਫੀ ਨੂੰ ਦੂਰ ਹੁੰਦਿਆਂ ਤੱਕਣ ਦੀ ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਅੰਦਰ ਇਕ ਸੱਧਰ ਸੀ । ਉਹ ਉਸ ਦਿਨ ਦੀ ਉਡੀਕ ਵਿਚ ੫੦
