________________
ਇਕ ਤਰਾਂ ਸੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੋਈ ਇਹ , ਹਿੱਤ ਨੇ ਫ਼ੀਊਡਲ ਦਿੱਤੀ ਤੌਰ : ਲੜਨਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਇਸ਼ਕ ਵਾਸਤੇ ਸਿਰੜ : ਦੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਦੀ ਸਿਆਸੀ ਲਾਈਨ 77 ਦੀ ਆਪਣੇ ਨਿਜੀ ਇਸ ਜਦੋਂ ਇਹ ਐਬਸਟੈਕਸ ਉਹ ਕੰਕਰੀਟ, ਪਰਟਿਕ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਤਸਵੀਰ ਹੈ । ਸਾਹਿੱਤਕ ਤੌਰ ਤੇ ਕੰਕਟ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ਼ਕ ਹੀ ਹੈ । ਸਿਰ ਕਰ ਕੇ ਸਾਮਜਿਕ ਤੌਂ ਹੈ । ਤੇ ਪੁਰਮਾਇਣੀ ਹੈ । ਇਸ : ਹੀ ਸਾਮਾਜਿਕ ਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਨਿਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੋਂ ਬਾਹਿਰ, ਵਾਧੂ ਐਵੇਂ ਅਫਰਾਉ ਕਿਸੇ ਹਵਾਈ ਆਦਰਸ਼ ਵਾਸਤੇ ਡਾਹਿਆ ਹੋਇਆ ਮੰਢਾ ਨਹੀਂ ਜਿਸਨੂੰ ਕਿ ਜਦੋਂ ਜੀ ਕਰੇ ਉਹ ਛਡ ਕੇ ਆਪਣੀ ਨਾਰਮਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਰਾਹ ਤੁਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਨਾਰਮਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੈ ਹੀ ਇਹ । ਉਹ ਤਾਂ ਮਸਲਾ ਹੀ ਨਿਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਤਾਂ “ਨੀਂ ਮੈਂ ਏਸ ਬਿਨ ਜੀਉਂਦੀ ਰਹਾਂ ਕੀਕਰ' ਹੋਈ ਹੋਈ ਹੈ । ਚੂਚਕ, ਪੈਂਚ, ਕਾਜ਼ੀ, ਸਮਾਜ ਵਾਸਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਅਖਵਾਣ ਦੇ ਚਾ ਵਾਸਤੇ, ਆਪਣੀ ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਓਪਰ ਕੋਈ ਵਾਧੂ ਗਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ। ਹੀਰ ਦਾ ਰਾਂਝੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਪੈਂਚ ਮੰਨਦੇ ਨਹੀਂ। ਚਚਕ ਹੀਰ ਦੇ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਮੁਖ਼ਾਲਫ਼ਤ ਕਰੇ ਨਾ ਤਾਂ ਜੀਵੇ ਕਿਸ ਤਰਾਂ ? ਆਂ ਜਮਾਤਾਂ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਵਾਸਤੇ ਤਾਂਘ, ਲੜਾਈ, ਇਸਤ੍ਰੀ ਜਾਤੀ ਦੀ ਆਪਣੇ ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਵਾਸਤੇ ਸੱਧਰ, ਸਾਮਾਜਿਕ ਰੁੱਖ਼, ਸਾਮਾਜਿਕ ਰੌ, ਇਕ ਜਨਰਲ । ਸਾਹਿੱਤਕ ਨੁਕਤੇ ਤੋਂ ਐਬਸਟੈਕਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਐਬਸਟੈਕਸ਼ਨ ਹੈ ਕਿ ਤੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੋਈ ਇਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਤਸਵੀਰ ਨਹੀਂ । ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਦੇ APਡਲ ਦਿੱਤੀ ਤੋਰ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਇਸਤ੍ਰੀ ਮਰਦ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੇ ਮੁਹਾਜ਼ ਤੇ Bਸ ਦੀ ਮਨੁੱਖੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਵਿਚ ਨੀਹ ਹਰ ਮੁੰਡੇ ਕੁੜੀ ਦਾ ਆਪਣੇ a ਸਿਰੜ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਤੇ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਿਆਸੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਪੀਤ-ਵਿਆਹ ਰਪ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ | ਦੂਸਰੇ ਨੁਕਤੇ ਤੋਂ ਜੇ ਲੋਕ-ਲਹਿਰ ਦੇ ਪ੍ਰੀਤ-ਵਿਆਹ 3 ਲਾਈਨ ਸਾਹਿੱਤ ਵਿਚ ਚਿੱਤਰਨੀ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਮਨੁੱਖੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ, ਮੁੰਡੇ ਕੁੜੀ · ਨਿਜੀ ਇਸ਼ਕ ਵਾਸਤੇ ਲੜਾਈ ਦੀ ਖ਼ਸੀਅਤ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਚਿੱਤਰੀ ਜਾਵੇਗੀ । a ਐਬਸਟੈਕਸ਼ਨ, ਇਹ ਹੀ ਰੌ ਹਰ ਹੀਰ ਦਾ ਨਿਜੀ ਮਸਲਾ ਬਣ ਤੁਰਦੀ ਹੈ, ਸੀਟ ਪਰਟਿਲਰ ਹੈ । ਸਾਹਿੱਤ ਦੀ ਮੰਜ਼ਲ ਦਾ ਮਾਲ ਹੈ, ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਵੀਰ ਹੈ । ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਲਿਆਂ ਹੀਰ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦਾ ਹਰ ਅੰਗ ਪ ਤੇ ਕੰਕਰੀਟ ਪਰਟਿਲਰ ਨਹੀਂ । ਸਾਹਿੱਤਕ ਤੌਰ ਤੇ ਕੰਕਰੀਟ ਪਰਟਿਲਰ ਹੀ ਹੈ । ਸਿਰਫ਼ ਉਹ ਖਾਸੀਅਤ ਹੈ, ਜੋ ਹੀਰ ਦੀ ਹੋਰਨਾਂ ਨਾਲ ਦੀ ਹੋਣ - ਰੋ ਹੈ, ਸਾਮਾਜਿਕ ਤੌਰ ਦਾ ਪਹਿਲੂ ਹੈ । ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਸਾਮਾਜਿਕ ਤੌਰ 4 à । ਇਸ ਕੰਕਰੀਟ ਪਰਟਿਲਰ, ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦਾ ਇਸ ਖ਼ਾਸੀਅਤ ਤੋਂ ਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਅਗੇ ਕਾਵਿਕ ਜਨਰਲਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਜਾਂ ਜੀਉਂਦੇ ਸਾਹਿੱਤਕ ਬਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਨਿਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਮਜਬੂਰੀ ਉਸ 4 ਪਬਲਾ ਜੋ ਸਾਮਾਜਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੈ, ਪਾਇਨੀ ਹੈ । ਸਾਮਾਜਿਕ ਅਨਭਵ ਦਾ ਹਿੱਸਾ, ਚਿੰਨ੍ਹ, ਪ੍ਰਤਿਨਿਧ, ਉਸ ਦਾ ਅਰਕ ਹੈ । ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਸਮਾਜ ਦੀ ਮਹਾਨ ਹੱਦ ਦਾ ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਅਸ਼ ਹੈ, ਰਛ ਟਾ ਉਹ ਹੀ ਸਾਹਿੱਤਕ ਪਾਤਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ । 135