੨੬੦
ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਪੱਛਮ
ਮਹਾਤਮਾਂ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਦੇਸ਼ੀ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਹਥੋਂ ਰਾਜਸੀ ਵਾਗ ਡੋਰ ਨੂੰ ਕਢਕੇ ਮੁਲਕ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਦੇ ਹਥ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਦਾ ੜੀਕਾ ਕਢਕੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਤਵਾਰੀਖ ਵਿਚ ਹੁਣ ਤਕ ਕਿਸੇ ਮੁਲਕ ਨੇ ਇਸ ਅਲੌਕਿਕ ਤੇ ਅਦਭੁਤ ਹਥਿਆਰ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਰਾਜਸੀ ਸੁਤੰਤ॥ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ । ਜੇਕਰ ਮਹਾਤਮਾਂ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਭਾਰਤ ਵਰਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਸੀ ਸੁਤੰਤਾ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਤ੍ਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋਏ ਤਾਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਤਵਾਰੀਖ ਵਿਚ ਇਹ ਇਕ ਅਤੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਸਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਯਾਦਗਾਰ ਹੋਵੇਗੀ ।
੩-ਰਾਜਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ
ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਰਾਜ ਕਾਜ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਰਾਜਾ ਕਰਿਆ ਕਰਦਾ ਸੀ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਰਾਮ ਲਈ ਕੁਝ ਵਜ਼ੀਰ ਬਣਾ ਲੈਂਦਾ ਸੀ ਜੋ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਰਾਜ ਦਾ ਕੰਮ ਚਲਾਉਣ ਵਿਚ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਮਹਿਕਮਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਮੱਦਦ ਦਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਜ਼ੀਰਾਂ ਨੂੰ ਬਨਾਉਣਾ ਜਾਂ ਹਟਾਉਣਾ ਰਾਜੇ ਦੇ ਅਖਤਿਆਰ ਵਿਚ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇਨਾਂ ਵਜ਼ੀਰਾਂ ਦਾ ਫਰਜ਼ ਕੇਵਲ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਲੋਂ ਨੇਕ ਸਲਾਹ ਦੇਣਾ ਸੀ; ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਨੂੰ ਮੰਨਣਾ ਜਾਂ ਨੂੰ ਮੰਨਣਾ ਰਾਜੇ ਦਾ ਆਪਣਾ ਅਖਤਿਆਰ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਰਾਜ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰੀ ਤੌਰ ਤੇ ਜੋ ਕੁਝ ਕੰਮ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਉਸਦਾ
