ਬੱਚੇ ਕਦੇ ਤੰਗ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ
ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਵੀ, ਮੇਰੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਕਿਸ਼ੋਰ ਵਰਗ ਵਿਚ ਕੁਝ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਇਸ ਝੁਕਾਹ ਪ੍ਰਤੀ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿਚੋਂ, ਕੁਝ ਨਿਰੋਲ ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਾਰਨ ਵੀ ਰਹੇ ਹਨ।ਜੇਕਰ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਜਵਾਨੀ ਸੰਭਾਲਣ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਕੁਰਾਹੇ ਪੈਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ,ਤਾਂ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ, ਉਸ ਦਾ ਮੁੱਢ ਕਿਸ਼ੋਰ ਅਵਸਥਾ ਹੀ ਹੈ। ਬਚਪਨ ਕੋਈ ਅਣਗੋਲਿਆ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਪੜਾਅ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਜਿੱਥੇ ਬਚਪਨ ਕੁਝ ਕੁ ਅਚੇਤ ਤੌਰ ਤੇ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪੜਾਅ ਹੈ, ਉਥੇ ਕਿਸ਼ੋਰ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਸੁਚੇਤ ਹੋ ਕੇ ਕੁਝ ਗੰਭੀਰ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਕਿਸ਼ੋਰ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਮੈਂ ਇੱਕ ਲੇਖ ਲਿਖਿਆ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਹੈ- 'ਬੱਚੇ ਕਦੇ ਤੰਗ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ'। ਮੈਂ ਇਹ ਲੇਖ ਲਿਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ, ਉਦੋਂ ਨੌਵੀਂ ਕਲਾਸ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਮੇਰੇ ਬੇਟੇ ਨੇ ਜਦੋਂ ਇਹ ਸਿਰਲੇਖ ਪੜ੍ਹਿਆ ਤਾਂ ਕਹਿਣ ਲਗਿਆ, 'ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਛਾਪੋਗੇ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਬਹੁਤ ਵਿਕੇਗੀ।' ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਿਆ ਮੇਰੇ ਇਸ ਸਿਰਲੇਖ/ਲੇਖ ਉਪਰ ਉਸ ਦੀ ਇਸ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਨੇ ਮੇਰੀ ਸਮਝ 'ਤੇ ਸਹੀ ਲਾਈ ਹੈ।
ਇਹ ਲੇਖ, ਮੇਰੀ ਕਿਸ਼ੋਰਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖੀ ਪੁਸਤਕ "ਜਵਾਨ ਹੋ ਰਹੇ ਧੀਆਂ-ਪੁੱਤ' ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਪਾਠਕਾਂ ਵਲੋਂ ਕਾਫੀ ਹੁੰਗਾਰਾ ਮਿਲਿਆ।
ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਇਕ ਫਿਲਮ ਆਈ ‘ਤਾਰੇ ਜਮੀਂ ਪਰ’ ਤੇ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਰਚਾਰਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਹਰ ਬੱਚਾ ਖਾਸ ਹੈ। ਇਹ ਫਿਲਮ ਅਜੇ ਆਉਣੀ ਹੀ ਸੀ ਤਾਂ ਇਕ ਵਾਰੀ ਫਿਰ ਮੇਰੇ ਪਲਸ ਟੂ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਬੇਟੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਆਮਿਰ ਖਾਨ (ਫਿਲਮ ਦਾ ਐਕਟਰ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ) ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ਵਾਂਗ ਸੋਚਦਾ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਤੇ ਫਿਲਮ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਮੇਰੀ ਕਿਤਾਬ ਅਤੇ ਉਸ ਸਿਰਲੇਖ ਦੇ ਪ੍ਭਾਵ ਸਦਕਾ ਉਹ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿਉਂ ਜੋ ਮੈਂ ਫਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤੀ ਤਰਜੀਹ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਜਾਂ ਕਹਿ ਲਵੋ, ਫਿਲਮਾਂ ਵਿਚ ਮੇਰੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਹਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਜਿਕਰ ਮੈਂ ਇਸ ਲਈ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਬੇਟੇ ਦੀਆਂ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ, ਉਸ ਪੜਾਅ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚੋਂ ਉਹ ਖੁਦ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜੋ ਕਿ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਇਕ ਗੱਲ ਵੱਲ ਤਾਂ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਬੱਚੇ ਆਖਰ ਚਾਹੁੰਦੇ ਕੀ ਹਨ! ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਦੀ ਕੋਈ ਇੱਛਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਜਜ਼ਬਾਤੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਜੇ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ-ਸਮਝਦੇ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਕੁ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ-ਤਕਰੀਬਨ ਇਕ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ, ਕਿਸ਼ੋਰਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ, ਇੱਕ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ, ਨਸ਼ੇ ਕਾਫੀ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਹਰ ਪਾਸੇ ਇਸ ਦੀ ਗੱਲ ਤੁਰੀ ਹੈ।ਹਰ ਸਟੇਜ ਤੋਂ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਰਾਜਨੀਤਕ ਹੈ ਜਾਂ ਧਾਰਮਿਕ-ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਨਸ਼ੇ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਤੁਰ ਹੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਨਸ਼ੇ ਭਾਵੇਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਗੌਰ ਨਾਲ, ਘੋਖ-ਪੜਤਾਲ ਕਰਕੇ ਦਖਾਂਗੇ ਤਾਂ ਪਤਾ ਚੱਲੇਗਾ ਕਿ ਨਸ਼ੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਡੂੰਘੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਪਰਛਾਵਾਂ ਹਨ ਜਾਂ ਕੋਈ ਲੱਛਣ ਹੈ। ਅਸਲ ਸਮੱਸਿਆ ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਹੈ।
ਬੱਚੇ ਕਦੇ ਤੰਗ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ/9
