ਦੇਸ਼ ਦਾ ਭਗਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਮਿੱਟੀ, ਪਹਾੜ ਤੇ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਨਹੀਂ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਦਸਵੇਂ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਲੋਕ ਰੱਜ ਕੇ ਖਾਂਦੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਦੇਸ਼ ਅਮੀਰ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਜਦ ਕਿ ਬਾਕੀ ਨੌਂ ਹਿੱਸੇ ਰੋਟੀ ਕਪੜਿਉਂ ਆਤਰ ਹੋਣ। ਮੈਂ ਹੁਣ ਕੁਝ ਕੁ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਸਿੱਕਿਆਂ ਵਾਸਤੇ ਕਦੀ ਵੀ ਭਾੜੇ ਦਾ ਟੱਟੂ ਨਹੀਂ ਬਣਾਂਗਾ....... ਮੈਂ ਸਰਮਾਏਦਾਰ ਦੇ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਵਾਸਤੇ ਕਦੀ ਵੀ ਜੰਗ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਜਾਵਾਂਗਾ........'
'ਅਤੇ ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਡੁਬ ਡੁਬਾਈਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਚਮਕ ਸੀ, ਉਹ ਜਾਣਦੀ ਸੀ ਭਾਵੇਂ ਸਾਮਰਾਜੀਆਂ ਦੇ ਕੁਤੇ ਉਸ ਦੇ ਲਾਡਲੇ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਖੁਰਾ ਸੁੰਘਦੇ ਫਿਰਨਗੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਕਦੀ ਚੈਨ ਨਹੀਂ ਲੈਣ ਦੇਣਗੇ, ਪਰ ਉਹ ਖ਼ੁਸ਼ ਸੀ ਕਿ ਸਰਮਾਏਦਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਗੋਲੀ ਅੰਞਾਈਂ ਹਵਾ ਵਿਚ ਚਲ ਜਾਏਗੀ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੁਤਰ ਦੀ ਹਿੱਕ ਨਹੀਂ ਵਿੰਨ੍ਹੇਗੀ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਬੰਦੂਕ ਸਦਾ ਵਾਸਤੇ ਚਲਣੋਂ ਰਹਿ ਜਾਏਗੀ।'
ਉਹ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਬੇ-ਪ੍ਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਸਭ ਕੁਝ ਸੁਣਦਾ ਰਿਹਾ। ਭਾਵੇਂ ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਸਾਂ ਕਿ ਪੱਥਰ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਦਾ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਵਦਾਨ ਹੀ ਤੋੜ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਮੈਂ ਉਸ ਦੇ ਕੰਨ ਕੋਲ ਮੂੰਹ ਲਿਜਾ ਕੇ ਗੁਣ ਗੁਣਾਂਇਆ-
'ਵੇ ਬਾਗਾਂ ਦਿਆ ਮੋਰਾ।
ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਨਾ ਜਾਈਂ-'
