ਮਾਂਘੂ
"ਬੀਬੀ, ਇਕ ਰੋਟੀ ਦੇ ਦੇ।" ਗਲੀ ਵਿਚੋਂ ਆਵਾਜ਼ ਆਈ।
ਗੇਟ ਦਾ ਅੰਦਰਲਾ ਕੁੰਡਾ ਬੰਦ ਸੀ।
"ਬੀਬੀ ਜੀ, ਇੱਕ ਰੋਟੀ।" ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਫੇਰ ਓਹੀ ਆਵਾਜ਼।
ਨਾਨੀ ਨੇ ਬੇਮਲੂਮਾ ਜਿਹਾ ਖਿੱਝ ਕੇ ਆਖਿਆ-"ਇਹਨੇ ਰੋਟੀ ਲਏ ਬਿਨਾਂ ਵਾਰ 'ਚੋਂ ਨ੍ਹੀ ਹਿੱਲਣਾ। ਦੇ ਆ ਕੁੜੇ ਪੰਮੀ, ਇੱਕ ਰੋਟੀ।"
ਪਰਮਜੀਤ ਰੋਟੀ ਲੈ ਕੇ ਗਈ। ਇਹ ਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਓਹੀ ਸੀ-ਮਾਂਘੂ। ਪਰ ਮੰਗਤੇ ਨੇ ਜਿਵੇਂ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਸਿਆਣਿਆ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਉਹ ਖ਼ਾਸੇ ਗਹੁ ਨਾਲ ਉਹ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਵੱਲ ਦੇਖਣ ਲੱਗਿਆ, ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਕੁੜੀ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਕੱਢ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ਉਹ ਦੀ ਨਿਗਾਹ ਰੋਟੀ ਵੱਲ ਨਹੀਂ, ਕੁੜੀ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਵੱਲ ਸੀ। ਫੇਰ ਉਹ ਮਿੰਨ੍ਹਾਂ ਮਿੰਨ੍ਹਾਂ ਮੁਸ਼ਕਰਾਇਆ। ਕੁੜੀ ਨੇ ਉਹ ਦੀ ਬਗਲੀ ਵਿਚ ਰੋਟੀ ਸੁੱਟ ਕੇ ਪੁੱਛਿਆ-"ਮਾਂਘੂ... ਵੇ, ਤੂੰ ਤਾਂ ਹਾਲੇ ਵੀ ਆਉਨੈਂ ਗਲੀ 'ਚ।"
"ਹੋਰ ਬੀਬੀ, ਸਾਡਾ ਕੰਮ ਕੀਹ ਐ, ਮੰਗਣਾ ਤੇ ਖਾਣਾ।"
"ਤੂੰ ਤਾਂ ਹੁਣ ਵੱਡਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਕੋਈ ਕੰਮ ਕਿਉਂ ਨ੍ਹੀ ਕਰਦਾ?" ਕੁੜੀ ਉਹ ਦੇ ਨਾਲ ਗੱਲੀਂ ਪੈ ਗਈ।
ਨਾਨੀ ਨੇ ਹਾਕ ਮਾਰੀ-"ਪੰਮੀਏ, ਕੁੜੇ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਖੜ੍ਹੀ ਤੂੰ? ਐਧਰ ਆ, ਰੋਟੀ ਪਾ ਤੇਰੇ ਮਾਮੇ ਨੂੰ, ਦਫ਼ਤਰ ਜਾਣ ਦਾ ਟੈਮ ਹੋ ਗਿਆ।"
"ਆਈ ਨਾਨੀ।" ਕੁੜੀ ਨੇ ਗੇਟ ਤੋਂ ਹੀ ਉੱਚਾ ਬੋਲ ਕੱਢਿਆ।
ਮੁੰਡਾ ਆਪਣੀ ਬਗਲੀ ਸੰਭਾਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਲੱਗਦਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਅਗਲੇ ਬਾਰ ਵੱਲ ਜਾਣ ਦਾ ਨਾਟਕ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਕੁੜੀ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣਦਾ ਰਹੇ। ਆਖ ਰਿਹਾ ਸੀ-"ਕੰਮ ਤਾਂ ਬੀਬੀ ਇਹੀ ਐ, ਤੜਕੇ ਆਥਣੇ ਮੰਗ ਪਿੰਨ ਕੇ ਲੈ ਜਾਈਦਾ, ਦਿਨੇ ਸੂਰ ਸੰਭਾਲਦਾਂ ਜਾਂ ਗਲੀਆਂ 'ਚ ਫਿਰ ਤੁਰ ਕੇ ਬੁਲਬੁਲੇ ਭੰਬੀਰੀਆਂ ਵੇਚ ਨਾ।"
"ਤੂੰ ਕੋਈ ਨੌਕਰੀ ਕਰ ਲੈ। ਸਬਜ਼ੀ ਦੀ ਰੇੜ੍ਹੀ ਲਾਇਆ ਕਰ। ਮੰਗਿਆ ਨਾ ਕਰ।"
"ਚੰਗਾ ਬੀਬੀ ਜੀ।" ਉਹ ਕੁੜੀ ਵੱਲ ਝਾਕ ਕੇ ਅੱਗੇ ਹੋ ਗਿਆ।
"ਨ੍ਹੀ ਤੂੰ ਕੀਹਦੇ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰੀ ਜਾਨੀ ਐਂ?" ਬੁੜ੍ਹੀ ਫੇਰ ਬੋਲੀ।
"ਇਹ ਤਾਂ ਮਾਂਘੂ ਸੀ, ਨਾਨੀ।"
"ਹਾਂ, ਇਹ ਤਾਂ ਨਿੱਤ ਆਉਂਦੈ। ਤੂੰ ਸਿਆਣ ਲਿਆ ਇਹਨੂੰ।"
ਮਾਂਘੂ
119
