ਸੋਮਵਾਰ-ਦੋ:
ਮਿੰਦਰੋ ਚੰਦਨ ਦੀ ਹਾਨਣ ਸੀ।ਉਹ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਖੇਡੇ ਸਨ। ਦਾਈਦੁੱਕੜੇ ਦੀ ਖੇਡ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪੰਸਦ ਸੀ। ਉਹ ਤਾਂ ਦਿਨ ਹੀ ਬੜੇ ਚੰਗੇ ਸਨ। ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਮੁੰਡੇ ਕੁੜੀਆਂ ਰਲਕੇ ਖੇਡਦੇ।ਮਿੰਦਰੋਂ ਦਾ ਹਰਖੀ ਸੁਭਾਅ ਸੀ। ਉਹ ਗੱਲ-ਗੱਲ ਤੇ ਚੰਦਨ ਨਾਲ ਲੜਦੀ। ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਉਹ ਚੰਦਨ ਨੂੰ ਕੁੱਟ ਵੀ ਦਿੰਦੀ। ਚੰਦਨ ਦਾ ਕੂਨਾ ਸੁਭਾਅ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਚੰਦਨ ਨੂੰ ਗੁੱਝਾ ਪਿਆਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕਰਦੀ। ਉਹ ਦੇ ਬਗੈਰ ਹਥਾਈ ਵਿੱਚ ਖੇਡਣ ਨਾ ਜਾਂਦੀ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਬੱਕਰੀਆਂ ਵਾਲੇ ਘੱਦੇ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਦਿਆਲੇ ਨੇ ਜਿਹੜਾ ਸਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵੱਡੀ ਉਮਰ ਦਾ ਸੀ, ਮਿੰਦਰੋਂ ਦੀ ਛਾਤੀ ਨੂੰ ਹੱਥ ਪਾ ਲਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਜਾ ਦੱਸਿਆ। ਮਾਂ ਘੁੱਦੇ ਦੇ ਘਰ ਉਲਾਂਭਾ ਲੈ ਕੇ ਨਹੀਂ ਗਈ, ਪਰ ਮਿੰਦਰੋ ਦਾ ਹਥਾਈ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਖੇਡਣਾ ਓਦਣ ਤੋਂ ਹੀ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ।
ਹੁਣ ਮਿੰਦਰੋਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀ, ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੀ ਰਹਿੰਦੀ। ਵੀਹੀ-ਗਲੀਂ ਲੰਘਦੀ-ਵੜਦੀ ਉਹ ਚੰਦਨ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦੀ। ਉਹ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਕੋਚ ਹੁੰਦਾ। ਉਹਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਭੇਤ ਜਿਹਾ ਝਕਲਦਾ।
ਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਤਿੱਖੜ ਦੁਪਹਿਰਾ ਸੀ। ਵਿਸਾਖ-ਜੇਠ ਦਾ ਮੌਸਮ। ਕੰਮ ਦੀ ਰੁੱਤ। ਮਿੰਦਰੋ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਘਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਚੰਦਨ ਨੇ ਦੇਖਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਪੰਕੀਆਂ ਡਲੀਆਂ ਡਿੱਗ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਉਹ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਪਿਆ ਸੀ, ਜਾਗਦਾ ਸੀ। ਚਿੜੀਆਂ ਦੀ ਚਿਰ-ਚਿਰ ਉਹ ਨੂੰ ਸੌਣ ਨਹੀਂ ਦੇ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਅਜੇ ਭੁਰਥਲਾ ਮੰਡੇਰ ਨਹੀਂ ਗਿਆ। ਸੀ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਦੀ ਚੌਥੀ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ।
ਡਲੀਆਂ ਡਿੱਗਦੀਆਂ ਦੇਖ ਕੇ ਉਹ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਵਿੱਚੋਂ ਉੱਠਿਆ ਤੇ ਵਿਹੜੇ ਦੀ ਨੀਵੀਂ ਕੰਧ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਖੁਰਲੀ ’ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਕੰਧ ਉੱਤੋਂ ਦੀ ਗਲ ਕੱਢ ਕੇ ਦੇਖਿਆ, ‘ਮਿੰਦਰੋ ਆਪਣੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਅੱਗੇ ਖੜ੍ਹੀ ਸੀ। ਹੋਰ ਡਲੀ ਵਗਾਹੁਣ ਲਈ ਉਹ ਦਾ ਹੱਥ ਉੱਠਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਚੰਦਨ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ, 'ਇਹ ਡਲੀਆਂ ਕੌਣ ਮਾਰਦੈ, ਸਾਡੇ ਵਿਹੜੇ 'ਚ?'
'ਮੈਂ।" ਮਿੰਦਰੋ ਨੇ ਨੀਵੀਂ ਪਾ ਕੇ ਧੀਮੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ।
"ਕਿਉਂ?'
‘ਆ ਤਾਂ ਸਹੀ। ਸਾਡਾ ਕੋਈ ਘਰੇ ਨ੍ਹੀਂ। ਤੂੰ ਆ ਜਾ।'
'ਗੱਲ ਤਾਂ ਦੱਸ।'
‘ਤੂੰ ਆ ਜਾ ਬਸ। ਆਏ ਨੂੰ ਦੱਸੂਗੀ।'
'ਨਾ।'
‘ਵਾਹ ਵੇ ਤੇਰੇ। ਮਿੰਦਰ ਢਿੱਲੀ ਹੋਣ ਲੱਗੀ।'
‘ਤੂੰ ਡਲੀਆਂ ਕਾਹਤੋਂ ਮਾਰਦੀ ਐਂ?'
ਮੈਂ ਤਾਂ ਚਿੜੀ ਦੇ ਮਾਰਦੀ ਸੀ। ਕੋਈ ਥੋਡੇ ਘਰ ਜਾ ਡਿੱਗੀ ਹੋਣੀ ਐ। ਵੱਡਾ ਆਇਐ ਇਹ ... ਚੱਲ ਪਰੇ।'
ਅੱਧਾ ਆਦਮੀ
31
