’ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਮੀਹ ਪੈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਚੰਗੀ ਫ਼ਸਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੇ ਨਾ ਪਵੇ ਤਾਂ ਫ਼ਸਲ ਸਿਰੇ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਜੱਟ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵਾਹੁੰਦਿਆਂ ਦੇ ਖੂਹ, ਮਿਲ਼ਦਿਆਂ ਦੇ ਸਾਕ-ਭਾਵ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਸਾਕ ਸਬੰਧੀ ਮਿਲ਼ਦੇ-ਗਿਲ਼ਦੇ ਰਹਿਣ ਤਾਂ ਸਕੀਰੀ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੂਹ ਚਲਦੇ ਰਹਿਣ ਤਾਂ ਖੂਹਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਸੜਾਂਦ ਮਾਰਨ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵਾਦੜੀਆਂ ਸਜਾਦੜੀਆਂ ਨਿਭਣ ਸਿਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਇਹ ਅਖਾਣ ਉਦੋਂ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਇਹ ਦੱਸਣਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਬੰਦੇ ਦੀਆਂ ਭੈੜੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਜੀਵਨ ਭਰ ਉਸ ਦਾ ਸਾਥ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਵਾਲ ਨਾ ਵਿੰਗਾ ਕਰ ਸਕੇ ਜੇ ਸਭ ਜਗ ਵੈਰੀ ਹੋਏ-ਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਮਿਹਰ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਵਾਲ ਵਿੰਗਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਭਾਵੇਂ ਸਾਰਾ ਜਹਾਨ ਵੈਰ ਕਮਾਵੇ।
ਵਿਆਹ ਨਾਈਆਂ ਤੇ ਛਿੰਜ ਭਰਾਈਆਂ-ਇਹ ਅਖਾਣ ਉਦੋਂ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਸਮਾਗਮ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਘਰ ਹੋਵੇ ਤੇ ਦੂਜਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਐਵੇਂ ਚਾਂਭਲਿਆ ਫਿਰੇ ਤੇ ਬਦੋ-ਬਦੀ ਚਾਂਭੜਾਂ ਪਾਵੇ।
ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਬੀ ਦਾ ਲੇਖਾ-ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਖ਼ਾਸ ਅਵਸਰ 'ਤੇ ਕੋਈ ਬੰਦਾ ਅਣਢੁਕਵੀਂ ਗੱਲ ਛੇੜ ਦੇਵੇ, ਉਦੋਂ ਇੰਜ ਆਖਦੇ ਹਨ।
ਵਿਆਜ ਵਧੇ ਗਹਿਣਾ ਘਸੇ, ਝੱਗਾ ਖਾਣੀਏ ਘਰ ਕਿਵੇਂ ਵਸੈ-ਇਸ ਅਖਾਣ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਵਿਆਜ਼ ਤੇ ਲਈ ਰਕਮ ਨਾਲ ਗਹਿਣੇ ਖ਼ਰੀਦਣਾ ਅਕਲਮੰਦੀ ਨਹੀਂ। ਵਿਆਜ਼ ਨੇ ਤਾਂ ਵਧੀ ਜਾਣਾ ਹੈ ਤੇ ਗਹਿਣਾ ਪਾਏ ਤੇ ਘਸਦਾ ਹੈ, ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਦੂਹਰਾ ਨੁਕਸਾਨ ਝੱਲਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਵਿਹਲਾ ਸੱਚ ਵਿਹਾਜਣ ਆਇਆ-ਇਹ ਅਖਾਣ ਅਜੋਕੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ’ਤੇ ਚਾਨਣ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹਰ ਪਾਸੇ ਝੂਠ ਤੇ ਠੱਗੀ ਦਾ ਪਸਾਰਾ ਹੈ, ਸੱਚ ਲੱਭਿਆਂ ਵੀ ਕਿਧਰੇ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ, ਮੂਰਖ਼ ਹਨ ਉਹ ਲੋਕ ਜਿਹੜੇ ਸੱਚ ਦੀ ਭਾਲ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਵਿਹਲਾ ਬਾਣੀਆਂ ਕੀ ਕਰੇ, ਏਥੋਂ ਚੁੱਕੇ ਓਥੇ ਧਰੇ-ਇਹ ਅਖਾਣ ਉਸ ਬੰਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਬੋਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਕਦੀ ਵੀ ਵਿਹਲਾ ਹੋ ਕੇ ਨਾ ਬੈਠੇ, ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ ਕਰਦਾ ਹੀ ਰਹੇ।
ਵਿਹਲੀ ਜੱਟੀ ਉਨ ਵੇਲੇ-ਇਹ ਅਖਾਣ ਉਦੋਂ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਹਲਾ ਆਦਮੀ ਅਜਿਹਾ ਕੰਮ ਕਰੇ ਜਿਸ ਤੋਂ ਕੋਈ ਲਾਭ ਨਾ ਹੋਵੇ।
ਵਿਚ ਸ਼ਰੀਕਾਂ ਵੱਸੀਏ, ਅੰਦਰੋਂ ਰੋਈਏ ਬਾਹਰੋਂ ਹੱਸੀਏ-ਸਿਆਣੇ ਆਖਦੇ ਹਨ
ਲੋਕ ਸਿਆਣਪਾਂ/161
