(੧੩੪)
ਮੈਂ ਹਰ ਕੰਮ ਆਪਣੇ ਵਾਸਤੇ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਮੈਂ ਜੋ ਕੁਝ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਉਹ ਜਨਤਾ ਜਾਂ ਦੇਸ਼ ਭਲੇ ਵਾਸਤੇ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇ ਕੇ ਜੇਹਲ ਦੇ ਭਵਿਖਤ ਨੂੰ ਚੰਗੇਰਾ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਕਿ ਮੇਰੇ ਪਿੱਛੋਂ ਮੇਰੇ ਕੈਦੀ ਭਰਾ ਦੁੱਖ ਨਾ ਪਾਉਣ!'
ਇਹ ਸੁਣਕੇ ਸੁਪ੍ਰੰਟੈਂਡੰਟ ਹੱਸ ਪਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹਾਸੇ ਦਾ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਨਾ ਕੀਤਾ। ਤੁਰਨ ਲਗਾ ਬੋਲਿਆ ਪਰ ਚੇਹਰੇ ਉਤੋਂ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਮਿਟਾ ਕੇ 'ਜੁਆਨ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਸੁਣ ਲੈ। ਸੌ ਗਜ਼ ਰਸਾ ਸਰੇ ਤੇ ਗੰਢ। ਕਿਸੇ ਕੋਈ ਮੰਗ ਪ੍ਰਵਾਨ ਨਹੀਂਉਂ ਕਰਨੀ। ਜੇ ਕਲ ਤਕ ਭੁੱਖ ਹੜਤਾਲ ਨਾ ਟੁਟੀ ਤਾਂ ਸਖਤੀ ਹੋਵੇਗੀ, ਮੈਂ ਭਲੇ ਮਾਨਸਾਂ ਵਾਂਗ ਪਹਿਲਾਂ ਸਮਝਾਇਆ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਪਿੱਛੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਕੈਦੀ ਮੇਰੇ ਵਤੀਰੇ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਜਾਣਦੇ ਹਨ। ਸੋਚ ਲਵੋ! ਚਵੀ ਘੰਟੇ ਦੀ ਮੋਹਲਤ ਦਿਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।"
ਇਹ ਸਮਝੌਤੀ ਦੇ ਕੇ ਸੁਪ੍ਰੰਟੈਂਡੰਟ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਕੋਲੋਂ ਅਗੇ ਤੁਰ ਗਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਉਸ ਦੇ ਵਫਾਦਾਰ ਨੌਕਰਾਂ ਤੇ ਕੈਦੀ ਨੰਬਰਦਾਰਾਂ ਦੀ ਧਾੜ ਸੀ।
ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਖਲੋਤਾ ਹੋਇਆ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ।
***
**
