ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਹੁਨਰਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਓ
(ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਧਿਆਨ ਜੋਗ)
ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਅੰਦਰ ਮੋਹਰਾ ਕਸ਼ੀ (ਗਿੱਲੇ ਪਲੱਸਤਰ ਤੇ ਰੰਗਾਂ
ਨੂੰ ਇਕ ਜਾਨ ਕਰਨਾ) ਟੁਕੜੀ ਦਾ ਕੰਮ (ਗੱਚ ਵਿਚ ਸ਼ੀਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਜੜਨਾ) ਜੜਤਕਾਰੀ (ਸ਼ੀਸ਼ਿਆਂ ਉਤੇ ਥੇਵੇ ਫਬਾਉਣਾ) ਬੇਗੜੀਏ ਦਾ ਕੰਮ (ਸੰਗ
ਮਰਮਰ ਵਿਚ ਵੇਲ ਬੂਟੇ ਬਣਾਉਣਾ) ਆਦਿ ਹੁਨਰ ਸਿਖਰ ਤੇ ਪੁੱਜੇ ਹੋਏ
ਹਨ । ਮੋਹਰਾ ਕਸ਼ੀ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਤਾਂ ਕਿਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਏਸ ਹੁਨਰ ਨੇ ਹਰਿਮੰਦਰ ਅੰਦਰ ਨਵਾਂ ਰੂਪ ਧਾਰਿਆ ਹੈ । ਮੋਹਰਾ ਕਸ਼ੀ
ਦੇ ਉਸਤਾਦ ਭਾਈ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਏਥੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਹੁਨਰ ਦੀ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਦੇਖੋ, ਪਹਿਲਾਂ ਸਰਦਾਰ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ
ਵੇਲੇ, ਦਰਸ਼ਨੀ ਡਿਓੜੀ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ,ਮੋਹਰਾ ਕਸ਼ੀ ਛਿੱਲੀ ਗਈ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ
ਘੁਸਰ ਮੁਸਰ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਕੋਈ ਠੁੱਕ ਦੀ ਗੱਲ ਨ ਕੀਤੀ । ਓਥੇ ਫੌਜੀਆਂ
ਨੇ ਸੰਗ ਮਰਮਰ ਲਵਾ ਦਿਤਾ । ਏਹ ਕੰਮ ਭਾਈ ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਮਹੰਤ
ਦਾ ਸੀ ।
ਮਗਰੋਂ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਕਮੇਟੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੋਇਆ । ਬਾਰੀਆਂ
ਵਿਚ ਤੇ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਉਤੇ, ਸੰਗ ਮਰਮਰ ਲਾਇਆ ਗਿਆ। ਪਿੱਠਾਂ ਨਾਲ ਵੀ
ਰੰਗ ਘਸਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਤਜਵੀਜ਼ ਕੋਈ ਨਾ ਕੀਤੀ ਤੇ ਪੱਥਰ
ਲਾ ਕੇ ਹੀ ਏਸ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਲਾਂਭੇ ਕੀਤਾ । ਏਹੋ ਹਾਲ ਪੌੜੀਆਂ ਵਿਚ
ਹੋਇਆ, ਜਿੱਥੇ ਹੱਥ ਪੁੱਜ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਓਥੋਂ ਵੀ ਮੋਹਰਾ ਕਸ਼ੀ
ਢਿੱਲੀ ਗਈ ਹੈ । ਏਹ ਨਮੂਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਸਨ। ਏਥੇ ਹੀ ਪੁਰਾਣੇ
੫੨
