________________
੨੪ ਕੂਕਿਆਂ ਦੀ ਵਿੱਥਿਆ ਕਿਸੇ ਵਿਦ ਵਾਨ ਮਹਾਤਮਾ ਪਾਸੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜਿਸ ਦਾ ਅਸਰ ਆਪ ਦੇ ਪੁੱਤਾਂ ਦੀ ਸਰਲ ਲਿਖਤ ਤੋਂ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਪਿਤਾਪੁਰਖੀ ਕਿੱਤੇ ਵਿਚ ਨਿਪੁਣਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪ ਨੇ ਲਕੜੀ ਤੇ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਸਿੱਖਿਆ । ਪਰ ਆਪ ਦੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਜਵਾਨੀ ਵੇਲੇ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਚੜਦੀਆਂ ਕਲਾਂ ਵਿਚ ਸੀ ਅਤੇ ਹਰ ਇਕ ਸਡੌਲ ਤੇ ਦਿਲ ਵਾਲੇ ਗੱਭਰੂ ਲਈ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ ਵਿਚ ਤਰੱਕੀ ਦੀਆਂ ਆਸਾਂ ਉਮੇਦਾਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਨੌਕਰ ਇਕ ਚੋਖੀ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕਾਰਣ ਹੁੰਦੀ ਸੀ । ਭਾਈ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਉਮਰ ੨੧ ਕੁ ਵਰਿਆਂ ਦੀ ਸੀ ਕਿ ਸੰਮਤ ੧੮੯੩ (ਮੰਨ ੧੮੩੬-੭ ਈਸਵੀ)* ਵਿਚ ਆਪ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਬੀਬੀ ਸਾਹਿਬ ਕੌਰ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਕਾਬਲ ਸਿੰਘ ਰਾਇਪੁਰੀਏ ਨਾਲ ਭੈਣੀ ਆਈ । ਕਾਬਲ ਸਿੰਘ ਲਾਹੌਰ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੇ ਤੋਪਖ਼ਾਨੇ ਵਿਚ ਗੋਲਾ-ਅੰਦਾਜ਼ ਤੋਂ ਪਚੀ ਤੇ ਇਕ ਉੱਘਾ ਨਿਸ਼ਾਨਚੀ ਸੀ । ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਨਾਲ ਭਾਈ ਰਾਮ ਸਿਘ ਭੀ ਲਾਹੌਰ ਚਲਾ ਗਿਆ ਤੇ ਕੰਵਰ ਨੌ-ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਤੋਪਖ਼ਾਨੀ ਡੇਰੇ ਵਿਚ ਸਵਾਰ ਜਾ ਭਰਤੀ ਹੋਇਆ । ਏਸ ਪਲਟਣ ਵਿਚ ਬਾਬਾ ਕਾਨ ਸਿੰਘ, ਜੋ ਬਾਦ ਵਿਚ ਭਾਈ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਿਕਟ ਵਰਤੀ ਸੰਗੀਆਂ ਤੇ ਸੂਬਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਇਸ ਵੇਲੇ ਹਵਲਦਾਰ ਸੀ । ਇਹ ਪਿੰਡ ਚੱਕ ਕਲਾਂ ਰਿਆਸਤ ਮਲੇਰ ਕੋਟਲਾ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਸੀ।
- ਕਿਆਂ ਦੇ ਫਿਰਕੇ ਦੀ ਸੰਖੇਪ ਵਿਥਿਆ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਸੰਨ ੧੮੪੪ ਵਿਚ ਨੌਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪਲਟਣ ਵਿਚ ਸਵਾਰ (ਘੋੜ-ਚੜਾ) ਭਰ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਪਰ ਕੰਵਰ ਨੌ-ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ੬ ਨਵੰਬਰ ੧੮੪੦ ਨੂੰ ਚੜਾਈ ਕਰ ਗਿਆ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਤਾਰੀਖ ਸ਼ੱਕੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਲਟਣ ਦਾ ਨਾਮ ਪਿੱਛੋਂ ਭੀ ਉਹ ਹੀ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਪਰ ਇਹ ਗੱਲ ਯਕੀਨੀ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਉੱਪਰ ਵਿਚਕਾਰ ਦਿੱਤੀ ਹੋਈ ਤਾਰੀਖ ਬਮੰਤ ਨੰਬਰ (ਸਤਿਜੁਗ, ਭੈਣੀ) ੨੨ ਮਾਘ ਸੰਮਤ ੧੮੮੬ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ ।
fਬਿਆਨ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ , ਜੇ ਡਬਲਯੂ. ਮੈਕਨੈਬ ਦੇ ਸਾਮਣੇ, ਅਲਾਹਾਬਾਦ, ੨੫ ਅਪ੍ਰੈਲ, ੧੮੭੨ ॥ Digitized by Panjab Digital Library www.panjabdigilib.org
