੫.
ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਵੈਦੇ, ਵਿਕਨਸੀ ਦੇ ਹਾਵੇ,
ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਦੀ ਟੋਹ, ਦਰਦੀਆਂ ਦੇ ਦਿਖਾਵੇ,
ਮੁਕੂਫ਼ੀ ਦਾ ਡਰ, ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਦੇ ਡਰਾਵੇ,
ਰਿਡਕਸ਼ਨ ਤੇ ਛਾਂਟੀ ਦੇ ਰੌਲੇ ਅਵਾੜੇ,
ਖ਼ੁਦਾਯਾ ! ਏ ਪਾਏ ਨੀਂ ਕੀ ਕੀ ਪੁਆੜੇ ?
੬.
ਫ਼ਸਾਦਾਂ ਦੇ ਘਮਸਾਨ, ਮਜ਼੍ਹਬੀ ਤਰੇੜਾਂ,
ਨਿਗੂਣੀਆਂ ਕਿਰੜਾਂ, ਨਿਕੰਮੀਆਂ ਛੇੜਾਂ,
ਚੁਆਤੀਆਂ ਚੇੜਾਂ, ਉਖੇੜਾਂ, ਦਰੇੜਾਂ,
ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਝਗੜੇ, ਨਖੇੜੇ ਤੇ ਪਾੜੇ,
ਖ਼ੁਦਾਯਾ ! ਏ ਪਾਏ ਨੀਂ ਕੀ ਕੀ ਪੁਆੜੇ ?
੭.
ਵਿਖਾਲੇ ਦੇ ਹੰਝੂ ਤੇ ਫ਼ਰਜ਼ੀ ਡਰਾਮੇ,
ਸੁਲਹ ਦੇ ਬਹਾਨੇ ਤੇ ਦੰਗੇ ਹੰਗਾਮੇ,
ਕਦਾਰੇ, ਮੁਕੰਦੇ, ਮਰ੍ਹਾਜੇ ਤੇ ਗਾਮੇ,
ਅਮਨ ਦੇ ਮੁਦਈਆਂ ਦੇ ਜੰਗੀ ਅਖਾੜੇ,
ਖ਼ੁਦਾਯਾ ! ਏ ਪਾਏ ਨੀਂ ਕੀ ਕੀ ਪੁਆੜੇ ?
੮.
ਪੁਜਾਰੀ ਦੀ ਛੂਹ, ਮੌਲਵੀ ਦੀ ਮਲਾਮਤ,
ਹਕੂਮਤ ਦਾ ਡਰ, ਫ਼ਿਰਕੇਦਾਰੀ ਦੀ ਲਾਨਤ,
ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੁਪਨੇ, ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਦੀ ਸ਼ਾਮਤ,
ਪਰਾਈ ਪਰ੍ਹੇ ਦੁਸ਼ਮਨਾਂ ਦੇ ਦੁਗਾੜੇ,
ਖ਼ੁਦਾਯਾ ! ਏ ਪਾਏ ਨੀਂ ਕੀ ਕੀ ਪੁਆੜੇ ?
੯.
ਨਮਾਇਸ਼ ਦੇ ਟਿੱਕੇ ਤੇ ਦਿਲ ਕਾਲੇ ਕਾਲੇ,
ਫ਼ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਸੂਰਤ, ਕਸਾਈਆਂ ਦੇ ਚਾਲੇ,
ਬਗਲ ਵਿਚ ਛੁਰੀ, ਸਿਰ ਤੇ ਦੂਹਰੇ ਦਮਾਲੇ,
ਸ਼ਿਤਾਨੀ ਅਮਲ ਤੇ ਸ਼ਰਈਆਂ ਦੇ ਦਾੜ੍ਹੇ,
ਖ਼ੁਦਾਯਾ ! ਏ ਪਾਏ ਨੀਂ ਕੀ ਕੀ ਪੁਆੜੇ ?
-੧੬੩-
