ਜ਼ਫ਼ਰਨਾਮਾ ਸਟੀਕ
੧੧
ਹਿਕਾਯਤ ਪਹਿਲੀ
ਯਕੇ = ਇਕ । ਤੀਰ = ਬਾਣ। ਸ਼ੁਦ = ਹੋਇਆ। ਗਰਕ = ਡੁੱਬਿਆ।
ਏ = ਵਿਚ । ਖ਼ੂੰ = ਲਹੂ।
ਭਾਵ— ਜੋ ਕੋਈ ਕੰਧ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਇਆ, ਇਕ ਤੀਰ ਖਾਣ ਨਾਲ ਲਹੂ ਵਿਚ ਡੁੱਬ ਗਿਆ। ਅਰਥਾਤ ਲਹੂ ਲੁਹਾਣ ਹੋ ਗਿਆ ॥੨੭॥
ਕਿ ਬੇਰੂੰ ਨਿਯਾਮਦ ਕਸੇ ਜਾਂ ਦੀਵਾਰ॥
ਨ ਖ਼ੁਰਦੰਦ ਤੀਰੋ ਨ ਗਸ਼ਤੰਦ ਖ਼੍ਵਾਰ॥੨੮॥
ਕਿ = ਜੋ । ਬੇਰੂੰ = ਬਾਹਰ। ਨਿਯਾਮਦ = ਨਾ ਆਇਆ। ਕਸੇ = ਕੋਈ।
ਜਾਂ=ਉਸਤੇ। ਦੀਵਾਰ ਕੰਧ। ਨ ਖ਼ੁਰਦੰਦ = ਨਾ ਖਾਇਆ।ਤੀਰ = ਬਾਣ।
ਓ = ਅਰ ! ਨਗਸ਼ਤੰਦ = ਨਾ ਹੋਏ। ਖ਼੍ਵਾਰ = ਰੁਲਣਾਂ।
ਭਾਵ— ਫੇਰ ਓਸ ਕੰਧ ਤੇ ਕੋਈ ਬਾਹਰ ਨਾ ਆਇਆ ਨਾ ਤੀਰ ਖਾਧੇ ਨਾ ਹੀ ਓਹ ਰੁਲੇ॥੨੮॥
ਚ ਦੀਦਮ ਕਿ ਨਾਹਰ ਬਿਆਮਦ ਬਜੰਗ॥
ਚਸ਼ੀਦਨ ਯਕੇ ਤੀਰ ਤਨ ਬੇਦਰੰਗ॥੨੯॥
ਚੁ = ਜਦ। ਦੀਦਮ = ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ ਕਿ = ਜੋ। ਨਾਹਰ = ਨਾਹਰ ਖਾਂ।
ਬਿਆਮਦ = ਆਯਾ। ਬ = ਵਿਚ। ਜੰਗ = ਲੜਾਈ। ਚਸ਼ੀਦਨ = ਖਾਣਾ
ਯਕੇ = ਇਕ । ਤੀਰ = ਬਾਣ। ਤਨ = ਸਰੀਰ । ਬੇ = ਬਿਨਾਂ ।
ਦਰੰਗ = ਢਿੱਲ।
ਭਾਵ— ਜਦ ਮੈਂ ਦੇਖ੍ਯਾ ਕਿ ਨਾਹਰਖਾਂ ਲੜਨ ਲਈ ਆਇਆ ਤਾਂ ਓਹ ਇਕ ਤੀਰ ਖਾ ਕਰਕੇ ਬਿਸੁਧ ਹੋ ਗਿਆ ॥੨੯॥
ਹਮ ਆਖ਼ਰ ਗੁਰਏਜ਼ੰਦ ਬਜਾਏ ਮੁਸਾਫ਼॥॥
ਬਸੇ ਖਾਨਾ ਖ਼ੁਰਬੰਦ ਬੇਰੂੰ ਗਜ਼ਾਫ਼॥੩੦॥
ਹਮ = ਭੀ। ਆਖਰ = ਪਿਛੇ । ਗੁਰਏਜ਼ੰਦ = ਨੱਸ ਗਏ । ਬ = ਤੇ।
ਜਾਏ= ਥਾਉਂ । ਮੁਸਾਫ਼ = ਲੜਾਈ । ਬਸੇ = ਬਹੁਤੇ । ਖਾਨਾ = ਪਠਾਣ
ਮੁਗ਼ਲ । ਖੁਰਦੰਦ = ਖਾਂਦੇ ਸੀ, ਅਰਥਾਤ ਮਾਰਦੇ ਸਨ। ਬੇਰੂੰ = ਬਾਹਰ।
ਗਜ਼ਾਫ਼ = ਗੱਪ।
ਭਾਵ— ਪਿਛਲੇ ਰਹਿੰਦੇ ਬਹੁਤੇ ਪਠਾਣ ਮੁਗਲ ਜੋ ਬਾਹਰ ਗੱਪਾਂ ਮਾਰਦੇ ਸਨ ਲੜਾਈ ਦੀ ਥਾਂ ਤੋਂ ਨੱਸ ਗਏ॥੩੦॥
ਕਿ ਅਫ਼ਗਾਨਿ ਦੀਗਰ ਬਿਯਾਮਦ ਬਜੰਗ॥
