(੫੨)
ਗਜ਼ਲ ਨੰ: ੧੫
ਅਜ਼ ਦੁ ਚਸ਼ਮੇ ਮਸਤ ਸ਼ੁਹਲਾ ਅਲਗ਼ਯਾਸ॥
ਅਜ਼ ਲਬੇ ਦਹਨੇ ਸ਼ਕਰਖ਼ਾਂ ਅਲਗ਼ਯਾਸ॥
ਦੁ ਚਸ਼ਮੇ – ਦੋਹੁੰ ਅੱਖਾਂ। ਸ਼ੁਹਲਾ – ਅੱਗ ਦੀ ਲਾਟ ਵਰਗੇ ਲਾਲ। ਅਲਗ਼ਯਾਸ – ਦੁਹਾਈ, ਤੋਬਾ। ਲਬੋ – ਬੁੱਲਾਂ ਤੇ। ਦਹਨੇ – ਮੂੰਹ। ਸ਼ਕਰਖਾਂ – ਮੁਸ਼ਕਾਉਣ ਵਾਲਾ, ਮਿੱਠਾ ਬੋਲਨ ਵਾਲਾ।
ਅਰਥ–ਸ਼ੋਅਲੇ ਵਾਂਗੂੰ ਤੇਜ਼ ਪੂਰਨ ਮਸਤ ਦੋਹਾਂ ਅੱਖਾਂ ਵਲੋਂ ਦੁਹਾਈ ਹੈ। ਮਿੱਠਾ ੨ ਮੁਸਕ੍ਰਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਤੇ ਮੂੰਹ ਵਲੋਂ ਦੁਹਾਈ ਹੈ।
ਵਾਇ ਬਰ ਨਫ਼ਸੇ ਕਿ ਬੇਹੂਦਹ ਗੁਜ਼ਸ੍ਤ॥
ਅਲਗ਼ਯਾਸ ਅਜ਼ ਗਫ਼ਲਤੇ ਮਾ ਅਲਗ਼ਯਾਸ॥
ਵਾਇ – ਸ਼ੋਕ। ਨਫ਼ਸੇ – ਦਮ, ਸ੍ਵਾਸ। ਬਰ – ਉਤੇ, ਉਪਰ। ਕਿ – ਜੋ। ਅਜ਼ – ਵਲੋਂ। ਬੇਹੂਦਹ – ਬੇਅਰਥ। ਗੁਜ਼ਸਤ – ਲੰਘ ਗਿਆ, ਗੁਜ਼ਰ ਗਿਆ। ਗਫ਼ਲਤੇ – ਸੁਸਤੀ।
ਅਰਥ–ਅਫ਼ਸੋਸ ਹੈ, (ਉਸ) ਸ੍ਵਾਸ ਉਤੇ, ਜੋ ਬਿਅਰਥ ਗੁਜਰ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੁਹਾਈ ਹੈ, ਗਫ਼ਲਤ ਵਲੋਂ ਮੇਰੀ ਦੁਹਾਈ ਹੈ।
ਅਜ਼ ਨਿਜ਼ਾਏ ਕੁਫ਼ਰੋ ਦੀਂ ਦਿਲ ਬਰਹਮ ਅਸ੍ਤ॥
ਬਰ ਦਰੇ ਦਰਗਾਹੇ ਮੌਲਾ ਅਲਗ਼ਯਾਸ॥
ਨਿਜ਼ਾਏ –[ਨਜ਼ਾ] ਝਗੜੇ। ਕੁਫ਼ਰੋ ਦੀਂ – ਕੁਫ਼ਰ ਤੇ ਦੀਨ, ਅਧਰਮ ਤੇ ਧਰਮ, ਨਾਸਤਕਤਾ ਤੇ ਆਸਕਤਾ, ਗ਼ੈਰ ਸ਼ਰਾਅ ਤੇ ਸ਼ਰਾਅ। ਬਰਹਮ – ਘਾਬਰਿਆ ਹੋਯਾ, ਅਸਤ – ਹੈ। ਬਰ – ਉਪਰ, ਅਗੇ। ਦਰੇ – ਬੂਹੇ। ਦਰਗਾਹੇ ਮੌਲਾ – ਰੱਬ ਦੀ ਦਰਗਾਹ, ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੇ ਦਰਬਾਰ, ਸਤਸੰਗ।
ਅਰਥ–ਧਰਮ-ਅਧਰਮ ਦੇ ਝਗੜਿਆਂ ਵਲੋਂ ਦਿਲ ਘਾਬਰਿਆ
