ਇਹ ਸਫ਼ਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਹੈ
ਸਿਪਾਹੀਆ! ਮੁੜ ਪਉ ਵੇ-
ਰੱਖਾਂ ਪਟਾਰੀ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ।
.........
'ਕੋਈ ਮੁਟਿਆਰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ ਨੂੰ ਜੰਗ ਵਿਚ ਘਲਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀਆਂ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਘਾਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀਆਂ ਰੀਝਾਂ ਦਾ ਗਲ ਘੁਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਸੱਧਰਾਂ ਦਾ ਖ਼ੂਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਵਰਦੀ ਕਿ ਉਹ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ ਬੱਕਰਾ ਬਣ ਕੇ ਦਸ ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਧਨਾਢਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਲੀਆਂ ਚਾਲਾਂ ਨਾਲ ਲਾਈ ਜੰਗ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਖ਼ੂਨ ਡੋਲ੍ਹਦਾ ਫਿਰੇ। ਜੰਗ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਨੂੰ ਤੋੜ ਕੇ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਵਣਾਂ ਤੇ ਬਹਾਰ ਵੇਖ ਕੇ ਸੋਹਣੀ ਕੁਰਲਾ ਹੀ ਤਾਂ ਉਠਦੀ ਹੈ-
'ਬੇਰੀਆਂ ਨੂੰ ਬੂਰ ਪੈ ਗਿਆ-
ਅਜੇ ਆਇਆ ਨਾ ਢੋਲ ਸਿਪਾਹੀ।
.........
'ਬਾਂਕੇ ਸਿਪਾਹੀ ਦੀ ਚਾਂਦੀ ਦੀ ਸੋਟੀ,
ਵਿਚ ਸਿਉਨੇ ਦੀ ਠੋਕਰ।
ਕੈਦਾਂ ਉਮਰ ਦੀਆਂ-
ਕੰਤ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੌਕਰ।
.........
'ਛੁੱਟੀ ਲੈ ਕੇ ਆ ਜਾ ਨੌਕਰਾ-
ਰਾਤਾਂ ਕਾਲੀਆਂ ਕੱਲੀ ਨੂੰ ਡਰ ਆਵੇ।'
੧੩੦.
ਜੰਗ ਵਿਚ ਨਾ ਜਾਈਂ
