... ਤੇ ਰਾਣੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਕੁਲਦੀਪ ਦਾ ਫੋਨ ਆਇਆ ਸੀ, "ਤੁਹਾਡੀ ਰਾਣੀ ਵਿਆਹ ਕੇ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਆ-ਗੀ!"
ਮੈਂ ਹੈਰਾਨ ਸੀ। ਮੈਂ ਕਦੇ ਵੀ ਇਹ ਜਾਨਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਰਾਣੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਿਹੜੇ ਪਿੰਡ ਹੋਇਆ ਸੀ... ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਦਿਲਚਸਪੀ ਸੀ।
ਇਹ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕੁਲਦੀਪ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਤਾਂ ਮਜ਼ਾਕ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਨੇੜੇ ਨਵੀਂ ਵਿਆਹ ਕੇ ਆਈ ਕਿਸੇ ਕੁੜੀ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। "ਪਰ ਲੱਗਦੀ ਉਹ ਰਾਣੀ ਵਰਗੀ ਈ ਐ, ਬਿਲਕੁਲ... ਜਿਹੋ ਜਿਹਾ ਤੂੰ ਰਾਣੀ ਬਾਰੇ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਐ!... ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਆਇਆ, ਤਾਂ ਦਿਖਾਊਂ ਤੈਨੂੰ!"
ਮੇਰੀ ਵੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਜਾਗ ਪਈ ਸੀ। ਪਰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਕੇ ਕਦੇ ਜਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਹੁਣ ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਕੁਲਦੀਪ ਕੋਲ ਕੁੱਝ ਦਿਨ ਗੁਜ਼ਾਰ ਆਵਾਂ ਤੇ ਦਿਮਾਗ ’ਚ ਚਲਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਪੂਰੀ ਕਰ ਲਵਾਂ।
...ਬੱਸ ਚੱਲ ਪਈ ਸੀ। ਹਵਾ ਲੱਗਣ ਨਾਲ ਕੁਝ ਰਾਹਤ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਈ। ਅਗਲੇ ਅੱਡੇ ਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹੋ ਸਤਾਰਾਂ ਕੁ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਕੁੜੀ ਬੱਸ ਚੋਂ ਉੱਤਰੀ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਉਸ 'ਚੋਂ ਦੁਬਾਰਾ ਰਾਣੀ ਦੀ ਝਲਕ ਪਈ।
ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਮੈਂ ਰਾਣੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਲੱਗਿਆ ਸੀ, ਮੈਂ ਔਰਤ ਦੇ ਦੁੱਖ-ਸੁੱਖ ਨੂੰ ਵੱਧ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ ਸੀ।
ਆਪਣੇ ਘਰ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਰਾਣੀ ਹੀ ਕਰਦੀ ਸੀ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਸ ਨਾਲ ਟੈਂ-ਟੈਂ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ। ਉਸਦੀ ਦਾਦੀ ਤੇ ਮਾਂ ਨੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਉਸ ਤੇ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕੁ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਾ ਰੱਖੀਆਂ ਸਨ-ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ, ਉਹ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ! ਮੈਨੂੰ ਹੈਰਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਰਾਣੀ ਵਿਦਰੋਹ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰਦੀ, "ਇਹ ਕੁੜੀਆਂ ਨਰਕ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕਿਵੇਂ ਕਬੂਲ ਕਰ ਲੈਂਦੀਆਂ ਨੇ!" ...ਤੇ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਕੀਤੀਆਂ ਬਹਿਸਾਂ ਮੇਰੇ ਸਿਰ ਅੰਦਰ ਚੱਕਰ ਖਾਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੀਆਂ।
ਰਾਣੀ ਦਸ ਜਮਾਤਾਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪੜ੍ਹੀ। "ਕੁੜੀਆਂ ਨੇ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਕੀ ਕਰਨੈ! ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ, ਬਸ, ਘਰ ਦਾ ਕੰਮ-ਕਾਜ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦੈ!" ਉਸਦੇ ਬਾਪ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਸਨ। ਉਹ ਤਾਂ ਘਿਉ-ਦੁੱਧ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ, "ਤੂੰ ਕਿਹੜਾ ਖਾ-ਪੀ ਕੇ ਹਲ ਵਾਹੁਣੈ!"........
ਪਿੰਡ ਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਬੱਸ ਵਿੱਚੋਂ ਉੱਤਰ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਕੁਝ ਸਾਹ ਆਇਆ। ਮੌਸਮ ਵੀ ਕੁਝ ਠੀਕ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।
"ਕੁਲਦੀਪ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਵੀ ਪਤਾ ਨੀ ਕੀ ਸੋਚਦੇ ਹੋਣਗੇ!" ਇੰਨੇ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਜਾਣ ਕਰਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਦਰ-ਮਾਣ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆ ਰਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਅਚਾਨਕ ਘਰ ਵਾਪਿਸ ਜਾਣ ਦਾ ਮਨ ਕਿਉਂ ਬਣਾ ਲਿਆ ਸੀ।
7/ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ
