ਪੁਰਾਣੇ ਦਿਨ
ਸਾਰੇ ਹੈਰਾਨ ਸਨ ਕਿ ਆਪਾ ਇਸ ਗੱਲ ਤੇ ਅੜੀ ਕਿਉਂ ਹੋਈ ਸੀ। ਸ਼ੌਕਤ ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਉਸ ਅੱਗੇ ਬੇਵੱਸ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਸੀ।
"ਅੰਮੀ! ਜੇ ਆਪਾਂ ਪੂਜਾ ਹੁਰ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਵਾਂਗੇ ਤਾਂ ਬੂਆ ਦੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਵੀ ਤਾਂ ਹੈਗੀਆਂ ਨੇ! ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਹੁਰੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤਾਅਨੇ ਮਾਰਨਗੇ, ਅਖੇ-ਤੇਰੇ ਮਾਮੇ ਨੇ ਆਪਣੀ ਧੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ਤੇ ਬਗਾਨੀ ਕੁੜੀ ਤਾਂ ਸੱਦ ਲਈ, ਪਰ ਥੋਨੂੰ ਛੱਡ 'ਤਾਂ!" ਤਬੱਸੁਮ ਨੇ ਆਪਾ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਲਾੜੀ ਦਾ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮਾਂ-ਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੋਲਣਾ ਉਸ ਨੂੰ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਵੀ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੱਗਦਾ, ਪਰ ਆਪਾ ਦੀ ਗੱਲ ਦਾ ਅਸਰ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਤੇ ਪੈਣ ਦੇ ਡਰੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਬੋਲਣਾ ਪਿਆ ਸੀ।
"ਫੇਰ, ਜੇ ਹਾਏਂ ਐ ਤਾਂ... ਤੇਰੀ ਬੂਆ ਦੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬੁਲਾ ਲੈਨੇ ਆਂ।"
"ਪਰ, ਅੰਮੀ! ਮੁੰਡੇ ਆਲਿਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਹੋਇਐ, ਬਈ, 'ਕੱਠ ਨਾ ਕਰਿਓ! ਉਹ ਪੰਜ ਬੰਦੇ ਬਰਾਤ ਦੇ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣਗੇ, ਤੇ ਏਥੇ ਆਪਣੇ ਏਨਾ 'ਕੱਠ ਦੇਖ ਕੇ ਅਗਲੇ ਬੇਜਤੀ ਨ੍ਹੀਂ ਮੰਨਣਗੇ!" ਤਬੱਸੁਮ ਦਾ ਆਵਾਜ਼ 'ਚ ਖਿਝ ਰਲ ਗਈ ਸੀ, "... ਫੇਰ, ਨਾਲੇ ਜੇ ਪੂਜਾ ਦੀਦੀ ਹੁਰ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਲਾਉਣੈ, ਤਾਂ ਗੁਆਂਢ ਦੇ ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਛੱਡੇ ਨੇ, ਉਹਨਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਵਿਆਹ ਤੇ ਬੁਲਾਉਣਾ ਪਊ!"
ਸਾਰੇ ਹੈਰਾਨ ਸਨ ਕਿ ਘਰ ਦੀ ਕਬੀਲਦਾਰੀ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਵਾਲੀ ਹਲੀਮਾ ਆਪਾ ਨੇ ਇੰਨੀ ਜ਼ਿੱਦ ਕਿਉਂ ਫੜੀ ਹੋਈ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਪੂਜਾ ਤੇ ਸਚਿਨ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਗਏ ਸਨ, ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਵੀ ਸਾਰੇ ਹੈਰਾਨ ਸਨ ਕਿ ਅਚਾਨਕ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਿਉਂ ਲਿਆ ਸੀ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗੱਲ, ਆਪਾ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤੀ। ਨਾ ਕੋਈ ਲੜਾਈ, ਨਾ ਝਗੜਾ! ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਆਪਾ ਦੇ ਮਕਾਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਗਏ ਸਨ, ਸਾਰੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਸਿਫਤਾਂ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਆਪਾ ਸੀ ਵੀ ਮਿਲਾਪੜੇ ਸੁਭਾਅ ਦੀ! ਉਸ ਦਾ ਪਤੀ ਸ਼ੌਕਤ ਤਾਂ ਚੁੱਪ-ਚਪੀਤੇ ਸੁਭਾਅ ਵਾਲਾ ਤੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਮਸਤ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਬੰਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ 'ਤੇ 'ਮੁੱਲਾਂ ਦੀ ਦੌੜ ਮਸੀਤ ਤੱਕ' ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਪੂਰੀ ਢੁਕਦੀ ਸੀ। ਸਵੇਰੇ ਮੂੰਹ-ਹਨ੍ਹੇਰੇ ਹੀ ਦੁਕਾਨ ਤੇ ਚਲੇ ਜਾਣਾ ਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਦੇਰ ਨਾਲ ਘਰ ਵਾਪਿਸ ਆਉਣਾ। ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ-ਸੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਾ ਹੀ ਜਾਇਆ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਲੋਕ ਆਪਾ ਦੇ ਘਰ ਦਾ ਪਤਾ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਦੇ ਨਾਂ ਦੀ ਬਜਾਇ ਆਪਾ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਜਾਣਦੇ ਸਨ।
19/ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ
