੧੪੪
ਪੰਚ ਤੰਤ੍
ਸਰਬ ਕਾਲ ਮੇਂ ਮਿਤ੍ ਹੈ ਸੋਈ ਮਿੱਤ੍ਰ ਨਿਰਧਾਰ ।।੧ ੨੬॥
ਮਿਤ੍ਰ ਪਰੀਛਿਆ ਚਿਹਨ ਯਹ ਪੰਡਿਤ ਕਹੇ ਬਿਚਾਰ ।
ਯਥਾ ਹਵਨ ਮੇਂ ਅਗਨਿ ਕੋ ਪਰਖ ਲੇਤ ਨਿਰਧਾਰ।।੧੧੭।।
ਤਥਾ
ਜੋ ਆਪਦ ਮੈਂ ਮਿਤ੍ਰ ਹੈ ਵਹੀ ਮਿਤ੍ ਸੁਖਕਾਰ।
ਸੰਪਤਮੇਂ ਦੁਰਜਨ ਸਕਲ ਹੋਤ ਮਿਤ੍ਰ ਧਰ ਪਿਆਰ।।੧੧੮।।
ਇਸ ਲਈ ਮੈਨੂੰ ਭੀ ਇਸ ਬਾਤ ਦਾ ਵਿਸਵਾਸ ਹੋਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਨੀਤਿ ਵਿਰੁਧ ਮਿਤ੍ਤਾ ਮਾਸਖੋਰੇ ਕਾਵਾਂ ਅਤੇ ਜਲਚਰਾਂ ਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਇਸ ਬਾਤ ਤੋਂ ਇਹ ਜਾਨਿਆਂ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਸਾਰੇ ਹੀ ਮਿਤ੍ਰ ਬਨ ਸਕਦੇ ਹਨ-ਇਸੇ ਉਪਰ ਇਹ ਬਚਨ ਹੈ-ਯਥਾ:-ਦੋਹਰਾ॥ ਮਿਤ੍ਰ ਨ ਕੋਊ ਕਿਸੀ ਕਾ ਨਹਿ ਸਭ੍ ਹੈ ਕੋਇ ॥
ਮਿਤ੍ ਕਰਮ ਕਰ ਮਿਤ੍ਰ ਹੈ ਵਿਪਰੀਤੇਂ ਅਰਿ ਹੋਇ॥੧੧੯॥
ਬੜੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦੀ ਬਾਤ ਹੈ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਪਾਸ ਆਏ ਹੋ ਆਪ ਆਨੰਦ ਨਾਲ ਇਸ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਨਿਵਾਸ ਕਰੋ ॥ ਅਰ ਜੋ ਆਪਦੇ ਧਨਦਾ ਨਾਸ ਅਤੇ ਪਰਦੇਸ ਦਾ ਵਾਸ ਆਪਨੂੰ ਹੋਯਾਹੈ ਇਸ ਬਾਤ ਵੀ ਕੁਝ ਚਿੰਤਾ ਨਾ ਕਰੋ ।। ਨੀਤਿ ਸ਼ਾਸਤ੍ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ:-ਦੋਹਰਾ ॥ ਮੇਘ ਛਾਯ ਖਲ ਮਿਤ੍ਤਾ ਪਕੁ ਅੰਨ ਅਰ ਨਾਰਿ ॥
ਭੋਗ ਯੋਗ ਚਿਰ ਕਾਲ ਨਹਿਜੋਬਨਧਨਸੁਖਕਾਰ॥੧੨੦॥
ਇਸੇ ਲਈ ਮਹਾਤਮਾ ਗਯਾਨ ਜਿਤੇਂ ਦਿਯ੍ , ਧਨ ਦਾ ਮੋਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ॥ ਕਿਹਾ ਹੈ:-
ਸ਼ੰਕਰ ਛੰਦ ॥ ਬਹੁ ਜਤਨ ਸੇਂ ਧਨ ਕੋ ਇਕਤ੍ਰਿਤ ਕੀਯੋ ਰਛਿਆ ਸਾਥ ।। ਨਿਜ ਦੇਹ ਕੇ ਅਵਸਾਨ ਲਗ ਤਿਸ ਨਾਂਹਿ ਛੋਡਿਯੋ ਨਾਥ ॥ ਜਮ ਨਿਕਟ ਜਾਵਤ ਪੇਖ ਨਰ ਕੋ ਪਾਂਚ ਕਦਮ ਪ੍ਯੰਤ ॥ ਨਹਿ ਸੰਗ ਜਾਵਤ ਹੈ ਕਬੀ ਪੁਨ ਕਾਹ ਭਾਸ ਭਜੰਤ ॥੧੨੧॥ ਦੋਹਰਾ ॥ ਜਿਮ ਜਲ ਮੈਂ ਜਲਚਰ ਭਖੇਂ ਮਾਸ ਭੂਮਿ ਪੈ ਸਾਣ।
ਪੰਛੀ ਖਾਤ ਅਕਾਸ ਮੇਂ ਤਥਾ ਲਖੋ ਧਨਵਾਨ ॥੧੨੨ ॥
ਦੋਖ ਰਹਿਤ ਧਨਵਾਨ ਕੋ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਵਤ ਭੂਪ ॥
ਦੋਸ ਰਹਿਤ ਧਨ ਹੀਨ ਕੋ ਨਹੀਂ ਪਾਪ ਕੀ ਉਪ ॥੧੨੩।
ਧਨ ਇਕਤ੍ਰ ਮੇਂ ਦੁੱਖ ਬਹੁ ਰਛਿਆ ਮੇਂ ਬਹੁ ਕਸਟ ॥
ਨਾਸ ਖਰਚ ਮੇਂ ਦੁਖ ਲਖੋ ਧਿਗਹੈ ਅਰਥਸਮਸਟ॥੧੨੪
