ਭਲਾ ਹੋਵੇ ਜੇ। ਬਥੇਰਾਂ ਰੋ ਲਿਆ।”
ਫਿਰ ਰਾਤ ਨੂੰ ਨਾ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਅੱਗ ਨਾ ਦੀਵੇ ਬੱਤੀ। ਸੋਗ ਦੀ ਮਾਰੂ ਲਹਿਰ, ਖੁਲ੍ਹਾ ਘਰ ਅਤੇ ਦੋ ਸੋਗੀ ਜੀਅ - ਬਸ਼ੀਰਾਂ ਤੇ ਜਾਹਨਾਂ। ਨਾਂ ਗੱਲ ਨਾ ਕਲਾਮ। ਦੋਵੇਂ ਜੀਅ ਸਿਰ ਸੁੱਟੀ ਪਏ ਰਹੇ। ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਟੱਪੀ। ਬਸ਼ੀਰਾਂ ਨੇ ਡੁਸਕਦੇ ਜਾਹਨੇ ਦੇ ਹਟਕੋਰੇ ਸੁਣੇ। ਉਹਦਾ ਦਿਲ ਪੰਘਰਿਆ। ਉਹ ਚੁੱਪ ਚਾਪ ਮੰਜੇ ਤੋਂ ਉਠੀ ਅਤੇ ਜਾਹਨੇ ਦੇ ਮੰਜੇ ਤੇ ਜਾ ਬੈਠੀ। ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਜਾਹਨੇ ਦਾ ਸਿਰ ਛਾਤੀ ਨਾਲ ਘੁੱਟ ਲਿਆ। “ਹੋਂਸਲਾ ਕਰ, ਮੇਰੇ ਬੱਚੇ। ਨਾ ਰੋ, ਮੇਰਾ ਸ਼ੇਰ ਪੁੱਤਰ। ਖੁਦਾ ਨੇ ਦੁੱਖ ਦਿੱਤਾ ਏ ਇਸਨੂੰ ਹੌਸਲੇ ਨਾਲ ਕਟਾਂਗੇ। ਹਿੰਮਤ ਰੱਖ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਮੁਸੀਬਤ ਦਾ ਟਾਕਰਾ ਕਰਾਂਗੇ।”
ਫਿਰ ਬਸ਼ੀਰਾਂ ਨੇ ਲੱਕ ਬੰਨ੍ਹ ਲਿਆ। ਘਰ ਦਾ ਕੰਮ ਮੁਕਾ ਉਹ ਖੇਤ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ। ਕਹੀ, ਕੁਹਾੜੀ, ਖੁਰਪਾ, ਦਾਤੀ ਚੱਲ ਸੋ ਚੱਲ। ਦਿਨ ਰਾਤ ਇੱਕ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਾਹਨਾ ਵੀ ਕੰਮ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਤੁਰਿਆ। ਘਰ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨਾ ਦੁੱਧ-ਘਿਉ ਹੁੰਦਾ, ਬਸ਼ੀਰਾਂ ਧੱਕੇ-ਧੱਕੀ ਜਾਹਨੇ ਦੇ ਸੰਘੋਂ ਲਾਹੀ ਜਾਂਦੀ।
“ਬੱਸ ਭਾਬੀ, ਬੱਸ।”
“ਵੇ ਬੱਸ ਕਿਉਂ, ਦੱਬ ਕੇ ਖਾਹ ਤੇ ਜੁਆਨ ਹੋ ਜਾ। ਮੇਰਾ ਤਾਂ ਇੱਕੋ ਹੀ ਸੁੱਖ ਨਾਲ ਤਿੰਨਾਂ ਵਰਗਾ ਏ”
ਅਤੇ ਸੱਚ ਮੁੱਚ ਹੀ ਉਹ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਿੱਖਰ ਆਇਆ। ਉਸ ਵਿਚ ਹੋਂਸਲਾ ਤੇ ਹਿੰਮਤ ਐਨੀ ਸੀ ਕਿ ਅਕੇਵਾਂ ਥਕੇਵਾਂ ਹੁੰਦਾ ਕੀ ਏ। ਤਕੜੀ ਪੰਡ ਪੱਠਿਆਂ ਦੀ ਉਹ ਕਲਾਵਾ ਭਰ ਕੇ ਸਿਰ ਤੇ ਧਰ ਲੈਂਦਾ। ਕਹੀ ਫੜੇ ਤਾਂ ਜੋਤਾ ਪੂਰਾ ਕਰਕੇ ਹੀ ਲੱਕ ਸਿੱਧਾ ਕਰਦਾ। ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਢਲੇ ਉਹ ਤੇਲ ਮਲ ਡੰਡ ਬੈਠਕਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਮਾਰਦਾ। ਇਹ ਉਹਦਾ ਨਿੱਤ-ਨੇਮ ਸੀ।
ਕਦੇ-ਕਦੇ ਵੇਲੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਨਬੇੜ ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਹਾਣੀ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨਾਲ ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਝੱਟ ਵੀ ਲਾ ਆਉਂਦਾ। ਹਲ ਵਾਹੁੰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਬਸ਼ੀਰਾਂ ਰੋਟੀ ਲੈ ਕੇ ਆ ਜਾਂਦੀ।
20
