ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦਾ ਦੇਸ ਤਕਣ ਲਈ— ਹੈਂ ਅੱਬਾ!"
ਉਮਰਾ ਲੰਮਾ ਸਾਹ ਖਿਚਦਾ, ਉਹਦੇ ਨੈਣ ਸਿਮ ਆਉਂਦੇ, "ਪੁੱਤਰ ਰਿਹਾੜ ਨ ਕਰ। ਅਜੇ ਤੇਰੀ ਸਮ੍ਰਥਾ ਨਾਜ਼ਕ ਹੈ। ਤੈਥੋਂ ਚਪੂ ਨਹੀਂ ਲਗਣਗੇ, ਪਤਵਾਰ ਦਾ ਰੁਖ਼ ਕੀਕਰ ਮੋੜੇਂਗੀ ਮੇਰੀ ਮਰੀਨੀ? ਛੱਲਾਂ ਨਾਲ ਘੋਲ ਕਰਨੇ ਡਾਢੇ ਔਖੇ ਨੇ— ਵੇਖਦੀ ਨਹੀਂ ਤਿੱਖੀ ਪੌਣ ਅੱਗੇ ਮੇਰੀ ਵੀ ਕੋਈ ਵਾਹ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀ।"
"ਪਰ ਮੈਂ ਪੌਣ ਨੂੰ ਚੀਰਦੀ ਲੰਘ ਜਾਵਾਂਗੀ ਅੱਬਾ! ਨਦੀ ਦੀ ਹਿੱਕ ਨੂੰ ਬੇੜੀ ਨਾਲ ਲਕੀਰਦੀ" ਮਰੀਨਾਂ ਹਠ ਕਰਦੀ।
"ਬੌਲੀ— ਚਲ ਘਰ ਨੂੰ— ਆਥਣ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਮਾਹੀਗੀਰ ਪਰਤ ਗਏ ਹਨ, ਵਾਗੀ ਡੰਗਰਾਂ ਨੂੰ ਚਾਰ ਕੇ, ਉਹ ਤਕ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਛੰਨ ਸਾਡੀ ਵਿਚ ਹਨੇਰਾ ਹੋਵੇਗਾ— ਚਲ ਕੇ ਦੀਵਾ ਬਾਲਣਾ ਹੈ- ਮੇਰੀ ਜੋਤ ਮਰੀਨਾਂ!"
ਉਮਰੇ ਦੇ ਮਗਰ ਮਗਰ ਜਾ ਕੇ ਛੰਨ ਵਿਚ ਉਹ ਆਥਣ ਦੀ ਜੋਤ ਜਗਾ ਦੇਂਦੀ।
ਕਦੇ ਉਮਰੇ ਨੂੰ ਪੂਰ ਪਾਰ ਲਿਜਾਂਦਿਆਂ ਜਾਂ ਉਰਾਰ ਲਿਆਉਂਦਿਆਂ ਗਾੜ੍ਹਾ ਨ੍ਹੇਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ। ਉਦੋਂ ਉਦਯ ਹੁੰਦੇ ਚੰਨ ਦੀ ਸੁਰਖ਼ੀ ਨਾਲ ਪੂਰਬ ਲਾਲ ਚੁੰਨੀ ਨਿਆਈਂ ਦਿਸਦਾ। ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਉਭਰਦੀ ਚੰਨ ਦੀ ਟਿੱਕੀ ਮਰੀਨਾਂ ਨੂੰ ਈਕਰ ਜਾਪਦੀ ਜਾਣੀਦੀ ਕੋਈ ਸੁਨਹਿਰੀ ਬੇੜੀ ਅਕਾਸ਼ ਵਲ ਉੱਠ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਹਦੇ ਵਿਚ ਉਹਦੀ ਮਾਂ ਉਹਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਤਰ ਕੇ ਆਵੇਗੀ। ਉਹ ਬਹਿਬਲ ਹੋ ਕੇ ਉਡੀਕਦੀ ਕਿ ਕਦੋਂ ਉਹ ਨੀਲੇ ਅੰਬਰ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੋਈ ਉਹਦੇ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚੇਗੀ। ਉਹਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਚਮਕ ਪੈਂਦੀਆਂ ਤੇ ਉਹਦੇ ਅਣਵਾਹੇ ਵਾਲ ਉੱਡ ਉੱਡ ਨਦੀ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਵਲ ਧਾਂਦੇ।
****
ਮਰੀਨਾਂ ਭਾਵੇਂ ਮੁਟਿਆਰ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਬੱਚਪਨ ਦੀਆਂ
੬
