________________
"ਮੈਂ ਫੇਰ ਕਹਿਨਾਂ , ਭੈਣੋ , ਕਾਜ਼ੀ ਦੇ ਘਰ ਤੋਂ ਬਹੁਤੀ ਮਹਿਫੂਜ਼ ਤੇ ਭਰੋਸੇ ਦੇ ਕਾਬਲ ਹੋਰ ਕੋਈ ਥਾਂ ਨਹੀਂ । ਤੇਰੀ ਸੰਦੂਕੜੀ ਏਥੇ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਹਿਫੂਜ਼ ਹੋਵੇਗੀ , ਤੇਰੇ ਇਹਨੂੰ ਆਪਣੇ ਈ ਘਰ ਰੱਖਣ ਨਾਲੋਂ । ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਕਤ , ਜਦੋਂ ਤੇਰਾ ਖਾਵੰਦ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਵੇ , ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਕਦੀ ਤੂੰ ਆਪ ਚਾਹਵੇਂ , ਆਪਣੀ ਸੰਦੂਕੜੀ ਤੂੰ ਲਿਜਾ ਸਕਨੀ ਏਂ। ਕਾਜ਼ੀ ਦੇ ਨੌਕਰਾਂ-ਚਾਕਰਾਂ ਤੇ ਹੋਰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਜਿਹੜੇ ਬੈਠਕ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਸਨ , ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਇੰਜ ਹਿਲਾਏ , ਜਿਵੇਂ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹੋਣ , ਕਾਜ਼ੀ ਸਚੀ ਮੁਚੀ ਹੀ ਸਚ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਉਹਦੇ ਹਰ ਲਫ਼ਜ਼ ਉਤੇ ਅੰਤਬਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਤੇ ਕਾਜ਼ੀ , ਇੰਜ ਪਜ ਪਾਂਦਿਆਂ , ਜਿਵੇਂ ਗ਼ਰੀਬ ਆਦਮੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਉਹਨੂੰ ਹੁਣੇ ਹੀ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ , ਬੋਲ ਉਠਿਆ : "ਇਹ ਲੈ , ਇਹ ਬੰਦਾ ਈ , ਜਿਨੇ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਬੱਚਤ , ਇਕ ਹਜ਼ਾਰ ਟਾਂਗੇ , ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਰਖੀ। ਇਹ ਅਜ ਸਵੇਰੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਆਇਆ ਤੇ ਪੈਸੇ ਮੰਗਣ ਲਗਾ। ਪਰ ਮੈਂ ਇਹਨੂੰ ਪਛਾਣਿਆਂ ਨਾ , ਮੈਂ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਇਹਨੂੰ ਚੋਰ ਸਮਝ ਲਿਆ ਤੇ ਇਹਨੂੰ ਪੈਸੇ ਵਾਪਸ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿਤਾ। ਜੇ ਕੋਈ , ਜਿਹੜਾ ਇਹਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੋਵੇ , ਇਹਦੀ ਜ਼ਾਮਨੀ ਦੇ ਦੇਵੇ , ਮੈਂ ਇਹਦੇ ਪੈਸੇ ਇਹਨੂੰ ਇਕਦਮ ਮੌੜ ਦਿਆਂਗਾ |' ਔਰਤ ਨੇ ਆਖਿਆ : ਬਹੁਤ ਈ ਅਦਬ-ਜੋਗ ਕਾਜ਼ੀ , ਅਸੀਂ ਇਸ ਗ਼ਰੀਬ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ। ਉਹ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦੂਰੋਂ ਆਇਆ ਸੀ, ਤੇ ਉਸ ਵਕਤ ਤੋਂ ਈ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰ ਰਿਹੈ। ਇਹ ਕੁਝ ਚਿਰ ਸਾਡੇ ਘਰ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਅਤਬਾਰ ਕਰੀਂ , ਜੇ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਇਹ ਕਹਾਂ , ਇਹਨੇ ਪੈਸੇ ਕਮਾਣ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤਾ ਕੁਝ ਕੀਤੈ । ਇਹਦੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਗੰਢਾਂ ਐਵੇਂ ਨਹੀਂ ਪੈ ਗਈਆਂ। | ਕਾਜ਼ੀ ਨਰਮ ਤੋਂ ਨਰਮ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਨਾਲ ਬੋਲਿਆ : “ , ਜਾਣਨੀ ਏਂ ਤੂੰ ਇਸ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ! ਤਾਂ ਫੇਰ ਢਿਲ - ਮਠ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ । ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਆ , ਭਰਾਵਾ , ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਹਜ਼ਾਰ ਟਾਂਗੇ' ਲੈ ਲੈ। ਫ਼ੌਰਨ ਲੈ ਲੈ ਨੇ। ਕਾਜ਼ੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਗੱਲੇ ਵਿਚ ਹਥ ਪਾਇਆ, ਕੁਝ ਪੈਸੇ ਕੱਢੇ , ਤੇ ਇਕ ਹਜ਼ਾਰ ਟਾਂਗੇ' ਗਿਣ , ਉਹਨਾਂ | ਨੂੰ ਉਹਦੇ ਮਾਲਕ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਕਰ ਦਿਤਾ। ‘ਤੇ ਹਾਂ , ਭੈਣੈ , ਹੁਣ ਤੂੰ ਆਪ ਵੇਖ ਲਿਐ , ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਦੂਜੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪੈਸੇ ਕਿਨੇ ਮਹਿਫੂਜ਼ ਨੇ ਤੇ ਮੇਰੇ ਤੇ ਅਤਬਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦੈ ਕਿ ਮੈਂ ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕਾਂ ਨੂੰ ਮੋੜ ਦੇਨਾਂ ਕਾਜ਼ੀ ਨੇ ਕਾਹਲੀ - ਕਾਹਲੀ ਆਖਿਆ। "ਆਪਣੀ ਸੰਦੂਕੜੀ ਏਥੇ ਛਡ ਜਾ ਤੇ ਚੈਨ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਘਰ ਜਾ।" ਤੇ ਉਹਨੇ ਸੰਦੂਕੜੀ ਲਈ ਆਪਣੇ ਹਥ ਅਗੇ ਕੀਤੇ। ਉਸੇ ਪਲ ਔਰਤ ਦਾ ਮੁੰਡਾ ਗਲੀ ਵਿਚੋਂ ਭੱਜਾ - ਜ਼ਾ ਆਇਆ। “ਅੰਮਾਂ , ਉਹਨੇ ਆਵਾਜ਼ ਦਿਤੀ। “ਛੇਤੀ ਨਾਲ ਘਰ ਆ ! ਅੱਬਾ ਊਠਾਂ ਤੇ ਮਾਲ - ਅਸਬਾਬ ਨਾਲ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਐ ਤੇ ਤੈਨੂੰ ਉਡੀਕ ਰਿਹੈ ।" “ਓਏ ! ਮੇਰਾ ਖਾਵੰਦ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਐ , ਇਸ ਲਈ ਹੁਣ ਮੈਨੂੰ ਚੋਰਾਂ ਤੋਂ ਡਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ , २०५
