'ਫੇਰ ਜਾ ਕੇ ਕਿੱਥੇ ਰਹੇ?'
'ਉਹਦੇ ਨਾਲ ਹੋਰ ਡਰੈਵਰ ਵੀ ਆਉਣ ਲੱਗੇ। ਬੈਠ ਕੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਂਦੇ। ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਮੋਹ-ਪਿਆਰ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ। ਕਦੇ-ਕਦੇ ਓਥੇ ਸਾਡੇ ਕਮਰੇ 'ਚ ਈ ਸੌਂ ਜਾਂਦਾ।
'ਇਉਂ ਕਿਉਂ ਕਰਦਾ ਸੀ ਬੱਲਾ।'
'ਪੁੱਛੋ ਨਾ, ਮਾਸਟਰ ਜੀ, ਓਥੇ ਜਾ ਕੇ ਉਹ ਬੱਲਾਂ ਨ੍ਹੀ ਰਿਹਾ ਸੀ ਉਹ। ਦਿਨੋਂ-ਦਿਨ ਉਹਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਵਿਗੜਦੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਸੀ। ਮੈਂ ਬਥੇਰਾ ਸਮਝਾਉਂਦੀ, ਬਈ ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਮਗਰ ਲੱਗ ਕੇ ਆਈ ਆਂ। ਇਹ ਮੁਸ਼ਟੰਡੇ ਮੇਰੇ ਕੀ ਲੱਗਦੇ ਨੇ? ਤੂੰ ਸੁਰਤ ਕਰ ਕੁੱਛ। ਪਰ ਨਾ, ਉਹਦਾ ਓਹੀ ਹਾਲ। ਤੜਕੇ ਉੱਠਕੇ ਮਾਫ਼ੀਆਂ ਮੰਗਣ ਲੱਗਦਾ।'
'ਇਹ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਮਾੜੀ ਗੱਲ ਸੀ ਉਹਦੀ।' ਮੈਂ ਬੱਲੇ ਨੂੰ ਗਾਲ੍ਹਾਂ ਕੱਢੀਆਂ।
ਉਹਨੇ ਨੀਵੀਂ ਪਾ ਲਈ। ਮੱਥਾਂ ਬਾਂਹ ਉੱਤੇ ਧਰ ਲਿਆ। ਉਹਦੀਆਂ ਹੁੱਬਕੀਆਂ ਨਿਕਲ ਆਈਆਂ। ਦੇਹ ਕੰਬ ਰਹੀ ਸੀ। ਮੇਰਾ ਜੀਅ ਭੈੜਾ ਪੈ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਉੱਠਕੇ ਉਹਨੂੰ ਧੀਰਜ ਦੇਣ ਲੱਗਿਆ। ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਹੀ ਧੀ-ਭੈਣ ਹੋਵੇ। ਮੇਰੀ ਆਪਣੀ ਕੋਈ ਸਕੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ।
ਅੱਖਾਂ ਪੂੰਝ ਕੇ ਫੇਰ ਉਹ ਬੋਲੀ-'ਫੇਰ ਤਾਂ, ਮਾਸਟਰ ਜੀ, ਮੇਰੇ ਤੇ ਕੋਠੇ ਵਾਲੀਆਂ 'ਚ ਕੋਈ ਫਰਕ ਨ੍ਹੀ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ 'ਚ ਇੱਕ ਡਰੈਵਰ ਸੀ ਰਾਮਾ। ਉਹ ਰੋਪੜ ਕੰਨੀ ਦਾ ਸੀ। ਤਰਸ ਖਾ ਕੇ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਲੈ ਗਿਆ। ਉਹ ਵੀ 'ਕੱਲਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਬੱਲਾ ਪਤਾ ਨ੍ਹੀ ਕਿਧਰ ਭੱਜ ਗਿਆ। ਮੁੜਕੇ ਮੈਨੂੰ ਉਹਦਾ ਕੋਈ ਪਤਾ ਨਾ ਲੱਗਿਆ। ਰਾਮੇ ਨੇ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਸੱਤ ਸੌ ਰੁਪਈਆਂ 'ਚ ਉਹਦੇ ਕੋਲ ਵੇਚ ਗਿਐ। ਫੇਰ ਰਾਮੇ ਦਾ ਜਦੋਂ ਜੀਅ ਭਰ ਗਿਆ, ਉਹਨੇ ਮੈਨੂੰ ਗਾਹਾਂ ਏਸ ਬੰਦੇ ਨਾਲ ਤੋਰ 'ਤਾ। ਇਹ ਚੰਗਾ ਸੀ। ਐਥੇ ਲੈ ਆਇਆ ਮੈਨੂੰ। ਇਹ ਏਧਰ ਦਾ ਈ ਐ। ਬੱਸ, ਠੀਕ ਐ ਹੁਣ, ਜਿੱਥੇ ਰੱਬ ਰੱਖੇ।' ਗੱਲ ਮੁਕਾ ਕੇ ਉਹ ਸਿਰ ਖੁਰਕਣ ਲੱਗੀ।
'ਬੱਲਾ ਤਾਂ ਭਾਈ ਪਿੰਡ ਆ ਗਿਆ ਸੀ ਫੇਰ।'
'ਅੱਛਾ, ਹੁਣ ਕੀ ਹਾਲ ਐ ਉਹਦਾ?' ਸੀਬੋ ਦੀ ਸਿੱਥਲ ਦੇਹ ਨੂੰ ਜਿਵੇਂ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਕਰੰਟ ਵੱਜਿਆ ਹੋਵੇ। ਉਹ ਅੱਖਾਂ ਝਮਕਣ ਲੱਗੀ। ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਉਹਦਾ ਪੂਰਾ ਧਿਆਨ ਸੀ।
'ਉਹ ਥੋੜ੍ਹੇ ਦਿਨ ਈ ਪਿੰਡ ਰਿਹਾ। ਮੈਂ ਸਹਿਜ ਸੁਭਾਅ ਦੱਸ ਰਿਹਾ ਸਾਂ।
'ਫੇਰ?' ਸੀਬੋ ਜਿਵੇਂ ਇਕਦਮ ਉਹਦੇ ਬਾਰੇ ਸਭ ਕੁਝ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੋਵੇ।
'ਫੇਰ ਉਹਦਾ ਕਤਲ ਕਰ 'ਤਾ ਜੰਗੇ ਤੇ ਮੈਦਾਨ ਨੇ।'
'ਬੂਹ! ਹਾਏ ਵੇ ਟੁੱਟ-ਜਾਣਿਓਂ, ਇਹ ਕੀ ਕੀਤਾ?' ਸੀਬੋ ਨੇ ਮੱਥੇ ਉੱਤੇ ਦੋਵੇਂ ਹੱਥ ਰੱਖ ਲਏ। ਅੱਖਾਂ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਸਨ। ਗੁੰਮ-ਸੁੰਮ ਹੋ ਗਈ। ਜਿਵੇਂ ਮੈਂ ਉਹਦੇ ਕੋਲ ਬੈਠਾ ਹੀ ਨਾ ਹੋਵਾਂ। ਜਿਵੇਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਮੁੱਕ ਗਈਆਂ ਹੋਣ। ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਏਅਰ-ਬੈਗ ਸੰਭਾਲਣ ਲੱਗਿਆ। ਖੜ੍ਹਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ-'ਚੰਗਾ, ਮਾਸਟਰ ਜੀ, ਤੁਸੀਂ ਤੀਰਥ ਹੋ ਆਓ। ਅੱਜ ਦੀ ਰਾਤ ਐਥੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਰਹਿਓ।'
'ਚੰਗਾ, ਦੇਖਦਾ ਭਾਈ।' ਸੀਬੋ ਮੇਰੇ ਲਈ ਕਿਤੇ ਵੱਡਾ ਤੀਰਥ ਸੀ। ਉਹਦੇ ਘਰ ਰਾਤ ਕੱਟਣ ਦੀ ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਕਿੱਥੇ ਹਿੰਮਤ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ ਮਰਗ ਵਾਲੇ ਘਰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਕਰਨ ਗਏ ਰਾਤ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ ਹੁੰਦੇ।♦
