ਮਹਾਰਾਣੀ ਦਾ ਕਤਲ।
ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਿਚ ਫ਼ਿਰਕੂ ਦੰਗੇ।
ਹਾਹਾਕਾਰ .. ਮਹਾਂ ਭੈਅ... ਦਹਿਸਤ ਦੀ ਜ਼ਹਿਰੀ ਹਵਾ... ਬੇਭਰੋਸਗੀ ਦਾ ਮਾਰੂ ਆਲਮ...
ਸਾਂਝੀ ਖਿੜਕੀ ਦੀ ਫੱਟੀ ਡਿੱਗੂੰ ਡਿੱਗੂੰ ਕਰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਇਹ ਦੇ ਥੱਲੇ ਵਾਲਾ ਕਬਜ਼ਾ ਉੱਖੜ ਕੇ ਡਿੱਗ ਪਿਆ ਸੀ। ਉਤਲਾ ਕਬਜ਼ਾ ਵੀ ਢਿਲਕਿਆ ਪਿਆ ਹੈ। ਖਿੜਕੀ ਬੰਦ ਕਰਨ ਤੇ ਖੋਲ੍ਹਣ ਨਾਲ ਬਰੰਜੀਆਂ ਦੇ ਸਿਰੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਬੰਸੋ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਪਾਈਆ ਵੱਟੇ ਨਾਲ ਠੋਕਿਆ ਹੈ। ਨਿੱਤ ਦੀ ਠੋਕਾ-ਠਾਕੀ ਨਾਲੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਫੱਟੀ ਖਿੱਚਕੇ ਉਹ ਨੇ ਦੱਬ ਕੇ 'ਤੇ ਵਗਾਹ ਮਾਰੀ। ਖਿੜਕੀ ਖੁਲ੍ਹਵਾਰੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
ਤੇ ਫੇਰ ਕੀ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਬੰਸੋ ਨੇ ਘਰ ਹੀ ਗਾਰਾ ਬਣਾ ਕੇ ਖਿੜਕੀ ਵਿਚ ਚਾਰ ਡਬਲ ਇੱਟਾਂ ਠੋਕ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਉੱਤੋਂ ਦੀ ਓਹੀ ਗਾਰਾ ਲਿੱਪ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਮਲਕੀਤੋ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਤਾਂ ਕੋਠੇ 'ਤੋਂ ਦੀ ਆ ਕੇ ਬਨੇਰੇ ਨਾਲ ਬੈਠ ਗਈ। ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ-"ਕੁੜੇ ਭੂਆ, ਲੋਹੜਾ ਮਾਰਿਆ, ਇਹ ਕੀ ਕੀਤਾ ਤੂੰ? ਖਿੜਕੀ ਬੰਦ ਕਰ 'ਤੀ।
-'ਮੈਂ ਤਾਂ ਭਾਈ ਸੰਭਰਦੀ ਥੱਕ 'ਗੀ। ਚਿੜੀਆਂ ਆਲ੍ਹਣੇ ਪੌਣੋਂ ਨੀਂ ਹਟਦੀਆਂ। ਡੱਕੇ ਡੱਕੇ ਈ ਡੱਕੇ। ਚਿਰ ਚਿਰ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਨ੍ਹੀਂ ਸੀ ਮੁੱਕਦੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ। ਮਖਿਆ, ਜੱਭ ਈ ਮਕੌਨੀ ਆਂ।' ਬੰਸੋ ਨੇ ਜਿਵੇਂ ਚਲਾਕ ਹਾਸੇ ਵਿਚ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਹੋਵੇ।
-'ਚੰਗਾ, ਮਰਜ਼ੀ ਐ ਭੂਆ ਤੇਰੀ। ਚਿੜੀਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਆਲ੍ਹਣੇ ਹੋਰ ਬਥੇਰੇ।' ਤੇ ਫੇਰ ਉਹ ਵੀ ਹੱਸੀ ਹੈ-'ਮਖਿਆ, ਇਹ ਕੀ ਭਾਣਾ ਵਰਤਾਅ 'ਤਾ ਭੂਆ ਨੇ, ਪੁੱਛਾਂ ਜਾ ਕੇ।'
***
ਪੰਜਾਬ ਸਮਝੌਤਾ...।
ਸਭ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿਚ ਜਿਵੇਂ ਪੁਰਾ ਸਾਹ ਭਰਨ ਲੱਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹੇ ਫਿਰਕੂ ਜ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਰੰਗ ਕਾਟ ਮਿਲ ਗਿਆ ਹੋਵੇ।
ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੱਥ ਵਿਚ ਸਿਆਣਪ ਉਤਰਣ ਲੱਗੀ ਹੈ।
ਪਰ ਗਜ਼ਬ ਸਾਈਂ ਦਾ, ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੂਤ ਹੀ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ: ਜਿਵੇਂ ਸਿਖ਼ਰ ਦੁਪਹਿਰੇ ਹਨੇਰ ਪੈ ਗਿਆ ਹੋਵੇ।
ਮਹੀਨਿਆਂ ਪਿੱਛੋਂ ਲੱਖਾ ਸਿੰਘ ਕਬੂਤਰਾਂ ਦੇ ਖੁੱਡੇ ਅੱਗੇ ਆ ਬੈਠਾ ਹੈ ਤੇ ਹਜ਼ਾਰੀ ਲਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਲੱਗਿਆ ਹੈ-
-"ਦੇਖ ਲੈ ਬਈ, ਬੰਦਿਆਂ ਨੇ ਆਵਦਾ ਬੰਦਾ ਈ ਮਾਰ 'ਤਾ।' ਲੱਖਾ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ।
-'ਪਹਿਲਾਂ ਕੀ ਕੁੱਤੇ ਬਿੱਲੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਦੇ ਸੀ?' ਹਜ਼ਾਰੀ ਆਖਦਾ ਹੈ।
-"ਨਾ ਮੇਰਾ ਮਤਲਬ, ਇਹ ਉਹ ਗੱਲ ਤਾਂ ਰਹੀ ਨਾ।' ਲੱਖੇ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਚਿੰਤਾ।
-"ਇਹ ਤਾਂ ਹੋਰ ਪਾਸੇ ਈ ਤੁਰ 'ਪੀ ਕਹਾਣੀ।' ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਸਮਝੋਂ ਬਾਹਰ।
100
ਰਾਮ ਸਰੂਪ ਅਣਖੀ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ